Çin’de koronavirüs sebebiyle ölüm ve enfekte olma olaylarının sona ermesi küresel piyasaları bir nebze rahatlattı. Ancak dünyada covid-19 tehdidi ekonomi, finans, sağlık başta birçok alanda olumsuz etkisini sürdürüyor. Çin’de salgından 3 bin 255 kişi ölmüştü.

Dünyada genelinde 21 Mart itibariyle hastalığa yakalananların sayısı 200 bin, ölenlerin sayısı ise 11 bin 417 olarak ifade ediliyor. En fazla can kaybının yaşandığı ülke 4 bin 32 kişi ile İtalya. İran’da ise 1433 kişi covid-19’dan etkilenerek hayatını kaybetti. İspanya, Fransa, Almanya, ABD ve birçok ülkede ölüm vak’aları giderek artıyor. Türkiye’de de ölü sayısı 9’a, enfekte olan hasta sayısı ise 670’e ulaştı.

2020 yılı başından bu yana dünyayı etkisine alan covid-19 salgını insanları evlere hapsederken ülke ekonomilerini ciddi derecede olumsuz etkiledi. Finans sektörü oluşan olumsuz havayı dağıtmak için merkez bankaları kanalıyla sert faiz indirimi, genişleme politikaları uyguladı. Hükümetler de parasal genişleme ve ekonomik paketlerle koronavirüsün menfi etkisini azaltmaya çalıştı.

İyileşme Asya’dan başladı

Merkez bankalarının faiz indirme, parasal genişleme politikaları ve hükümetlerin ekonomik paketlerine rağmen durulmayan küresel piyasalardaki dalgalanma ‘Çin salgından kurtuldu’ haberleriyle dengeye oturdu. Piyasalar haftalardır yaşadığı kayıpları geri alma hazırlığına başladı.

Koronavirüs (Covid-19) salgını endişeleri ve ekonomik faaliyetlere ilişkin belirsizlikler sebebiyle küresel piyasalardaki varlık fiyatlarındaki sert dalgalanmalar Çin’in salgını yendiğine dair haberler ile yerini olumlu bir sakinliğe bıraktı. Pay piyasaları Çin haberleriyle yeniden alımlara yöneldi.  

Piyasalarda iyileşme haftanın son günü Asya borsalarıyla başladı. Japonya borsalarının tatil olduğu günde Çin Shanghai endeksi yüzde 1,61, Hong Kong yüzde 3, Güney Kore Kospi endeksi yüzde 4,3 Avustralya S&P/ASX 200 Endeksi yüzde 2 yükseldi. Offshore yuan da son 12 yılın en zayıf günlük fiksingine sahip oldu.  

AB, Asya’nın peşine takıldı

Avrupa borsaları da dünya çapında merkez bankaları ve hükümetler tarafından koronavirüse karşı alınan tedbirlerin de etkisiyle haftayı yükselişle kapattılar.

Başta Almanya’nın 500 milyar euroluk ekonomik paketi ve aynı büyüklükte diğer ülkelerin destek paketleri açıklamalarının yanında Avrupa Birliği Komisyonu’nun üye ülkelerin kamu desteklemelerine katkı sağlaması piyasalar tarafından olumlu karşılandı.

AB Komisyonu’nun yeni bir uygulamayı hayata geçirmesi, her şirkete en az 800 bin euroya kadar hibe sağlayacak olması, bankaların verecekleri uygun faiz şartlarındaki kredilere garantör olması, kısa vadeli ihracat kredi sigortası uygulaması piyasalarda alımların çoğalmasına neden oldu.

Avrupa gösterge endeksi Stoxx Europe 600 yüzde 1,82 ile son haftaların en iyi kapanışını gerçekleştirdi.

İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 0,76, Almanya’da DAX 30 endeksi yüzde 3,7 değer kazanırken Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 5,01, koronavirüsün en fazla vurduğu İtalya’da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 1,71’lik yükseldi.

ABD henüz krizden çıkamadı

Asya ile başlayan ve Avrupa’ya yayılan piyasalardaki iyileşmeye karşılık ABD’de satışların sona ermemesinde; hafta başı koronavirüs tehdidi ve artan spekülasyonlar sebebiyle New York borsasının kapatılacağına yönelik haberler etkili oldu. Covid-19’un yanında senatörlerin salgından bir hafta önce ve Şubat’ta yüklü miktarda hisse sattığı yolunda piyasaları ürkütecek spekülasyonlar ABD borsasının sağlıklı işlemesini engelliyor.

ABD’de şu ana kadar 50 eyalette hasta vaka sayısı 15 bine yaklaştı. Sadece New York’ta enfekte sayısı 7 binden fazla. Şu ana kadar ölenlerin sayısı da 205 kişi.

ABD’de piyasaları endişelendiren en önemli olay, New York Valisi Andrew Cuomo’ın virüs salgını sebebiyle New York borsası salonun kapatılacağı açıklaması oldu. Ayrıca New York’ta zorunlu olmayan tüm işyerlerinin kapatılması, kimsenin evinden ayrılmaması, toplantıların yasaklanması, kritik olmayan ameliyatların askıya alınması, 3 ay boyunca kira ödemeyenlerin evlerinden atılmama kararı ve bankaların halka maske dağıtımı da piyasaları geriyor. Piyasaları tek rahatlatan gelişme; Wall Street'te hafta başından itibaren işlemlerin elektronik (e-işlem) olarak yapılacak olması.

Senatörler hisse satmış

ABD’li Cumhuriyetçi senatörler Richard Burr ile Kelly Loeffler koronavirüs salgını başlamadan kısa süre önce ve borsaların ekside seyrettiği Şubat ayında Wall Street’te yüklü miktarda hisse sattıkları ileri sürülüyor. Söz konusu haberler ise basında geniş yer aldı. Satışların çoğunun özellikle Richard Burr’ın Washington’da virüs ve muhtemel etkileri hakkında endişelerini dile getirdiği 13 Şubat’ta sattığı ifade ediliyor.

ABD Merkez Bankası (FED) ve diğer küresel merkez bankalarının salgına karşı aldıkları para politikaları tedbirleri ve Donald Trump hükümeti ve diğer hükümetlerin aldığı önlemleriyle birlikte hafta içindeki söz konusu gelişmelerle dip seviyelerini koruyan ABD borsaları haftanın son gününü de düşüşle kapatmak zorunda kaldı.

Sanayi endeksi Dow Jones yüzde 4,54, S&P 500 endeksi yüzde 4,78 ve Nasdaq endeksi de yüzde 3,79 değer kaybetti. Dow Jones’ın haftalık kaybı yüzde 17,3, S&P 500 endeksinin yüzde 15 ve teknoloji endeksi Nasdaq endeksinin yüzde 12,6 olarak kaydedildi.

Analistlerden farklı yorumlar

ABD piyasalarının Asya ve Avrupa borsaları gibi iyileşme yolunda nasıl adım atacağı merakla beklenirken ilk yorumlar ABD bankası Citi analistlerinden geldi. ABD piyasalarının koronavirüs sebebiyle 12 Mart itibariyle ayı piyasasına girdiğini belirten birçok yorumcuya Citi uzmanları da katıldı. Analistler sadece ABD değil dünya piyasalarının da hâlâ satış alanında olduğunu ve bu zamana kadar yüzde 30’dan fazla değer kaybeden küresel borsaların düşüşünü sürdüreceğini ve söz konusu gelişmeyle piyasalardaki zayıflığın yüzde 80 ihtimalle büyük bir küresel ekonomik resesyonu beraberinde getireceğini ileri sürüyor.  

Diğer yandan yine ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs analistleri ise Çin’deki salgının tehdit olmaktan çıkmasıyla küresel piyasaların iyileşmeye doğru bir yol alacağını ve panik satışların birçok hatalı fiyatlamaları beraberinde getirdiğini, söz konusu hatalı fiyatlamaların panik havasının geçmesiyle normale döneceğini dile getiriyorlar.

Aslında oluşan hatalı fiyatlamaların bir fırsat olarak görülmesi gerektiğinin altını çizen Goldman Sachs analistleri, enerji dışında tüm sektör hisselerinin çıkışa hazır beklediğini raporluyorlar. Goldman Sachs notunda ise en dikkat çekici yer; piyasada güçlü bir korelasyonla işlem yapıldığı, bunun da yatırımcıların hisse senetleri arasında ayrım yapmak için fazla zamanının kalmadığı yolundaki ifadeler.

BIST 100 son gün toparlandı

Çin’de koronavirüs salgınında iyileşmeler gözlenirken Asya ve Avrupa piyasaları gibi Borsa İstanbul da söz konusu gelişmeden olumlu etkilendi. Haftayı boyu dalgalı bir süreç yaşayan BIST 100 endeksi haftanın son gününü yüzde 0,70 değer kazanarak 85.795 puandan tamamladı. Endeks gün içinde en düşük 85.005, en yüksek 88.093 puanları gördü. Günlük toplam işlem hacmi ise 7,2 milyar liraya ulaştı.

Haftalık bazda ise borsa yüzde 10,26 ile sert bir değer kaybına uğradı. Endeks hafta boyunca en düşük 81.936 ve en yüksek 92.263 puanları gördü.

Gelecek hafta koronavirüs gündemi gölgesinde; Türkiye’de yarın Mart ayı tüketici güven endeksi, Çarşamba günü reel kesim güven endeksi, Cuma günü ekonomik güven endeksi, yine Çarşamba günü Mart ayı kapasite kullanım oranı takip edilecek. Yurt dışında ise ABD ve Avrupa’da imalat PMI, Almanya’da IFO iş dünyası endeksi, Almanya Gfk tüketici güven anketi, Avrupa Merkez Bankası (ECB) aylık ekonomi bülteni, ABD GYSH fiyat endeksi ve haftalık işsizlik maaşı başvuruları izlenecek.

Tepki yükselişleri bekleniyor

Haftalardır koronavirüs salgını ile yatıp kalkan piyasalar gelecek hafta gözünü Asya’dan ziyade Avrupa’ya çevirecek. İtalya, Almanya, Fransa ve İspanya’da koronavirüs ile ilgili gelişmelerle birlikte ABD’deki hareket Türk piyasalarında da belirleyici olacak. Genel görüntü; Asya’dan başlayan iyileşmenin genele yayılarak Avrupa ve Türkiye piyasalarını olumlu etkilemesi ve piyasada tepki alımlarında yükselişlerin olması. Asya ve Avrupa’yı bilemem ancak ABD piyasalarıyla ilgili bir şey söylemek için henüz erken.

BIST 100…

Hafta içinde 81.936 puana kadar inen ve ‘Acaba 70 binleri mi göreceğiz’ endişesiyle satış ağırlıklı bir seyir izleyen ancak haftanın son günü bariz bir iyileşme gösteren Borsa İstanbul (BIST) 100 endeksinin haftaya daha temkinli ve yatay bir seyir içinde olacağı tahmin ediliyor. Haftayı 85.795 puandan kapatan BIST 100 endeksinin finans hisseleri öncülüğünde 88.000’i aşması durumunda kendini yeniden 92.000’in üzerine atacağı tahmin ediliyor. Ancak aşağı sarkmalarda ise 81.000’in kuvvetli destek görünümünde olduğu gözleniyor.

DOLAR/TL…

Koronavirüs salgınında doların, altından daha değerli olarak öne çıkması ve petrol fiyatların dip yapmasının da etkisiyle ABD varlıklarına gelen alımlar doları piyasalarda baş tacı haline getirdi. 2017 Nisan’ından bu yana 99 seviyesinde gezinen ve 2018 Ocak sonunda 89 ile dip yapan dolar endeksi hafta içinde 103’e dayanmasına rağmen haftayı 102.82’den kapattı. Dolardaki güçlülük Türk piyasalarına da yansıdı. Döviz piyasasında dolar yüzde 3,80 değer kazanarak haftayı 6,55 liradan tamamladı. Dolar endeksinde kuvvetlenme devam ederse kurdaki direnç noktası 6,70, destek noktası ise 6,45 görünüyor.

EURO/TL…

Piyasalarda koronavirüsle ilgili sağlık çalışmalarının yanında maliye politikaları da yatırımcının yakın takibinde. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından hafta için açıklanan 100 milyar liralık ekonomik tedbir paketi TL’nin diğer ülke para birimleri karşısında gerilemesini frenledi. Özellikle euronun son dönemdeki değerlenmesi TL karşısında daha nispi kaldı. Dövizdeki agresif sıçramayı önleyen diğer gelişme de Merkez Bankası ve BDDK’nın piyasaların korunmasına yönelik aldığı önlemler. Doların baskın gücüne dayanamayan euro/dolar paritesi de 1,06 seviyesinde hareket ederken TL de euro karşısında yüzde 0,14 kayıpla 7,01 lira seviyelerinde dengelendi. TL’nin döviz karşısında güç kazanması  biraz da Türkiye’nin koronavirüse karşı gerçekleştireceği başarıya bağlı. Teknik olarak euro/TL’de direnç 7,06, destek ise 6,9 lira seviyeleri.

ALTIN…

9 Mart 2020’de 1680 doları geçen ancak 10-12 içinde 1500 doların altını gören ons altındaki derin dalgalanmadaki sebebi herkes merak ediyor. Aslında koronavirüs paniği en fazla hisse senedi ve altın fiyatlarında gözlendi. Borsalarda sert satışlar hepimizin malumu. Ancak piyasaların hiçbir dönemde vazgeçemediği ve riskli dönemlerde daha fazla üzerine eğildiği açığa satışlar her zaman kazandırmıyor, bazen de yüksek kayıplara sebep oluyor. Borsalarda fon yöneticileri ve hisse sahiplerinin ek teminat olarak değerli emtiaları satmaları altın fiyatlarını aşağı çeken en önemli etken. FED’in sert faiz indiriminin de devreye girdiği süreçte açığa düşen birçok yatırımcı altın varlıklarını bozdurmak zorunda kaldı. Yoksa güvenli liman estrümanını hiçbir yatırımcı bozdurmaz. Hafta içinde 1460 doları gören altın haftayı 1498 dolardan kapattı. Teknik olarak altındaki hareketi kestirmek zor. Borsalarda kayıplar geri alınırsa altında bir dengelenme söz konusu olabilir.

PETROL…

Nisan ayında petrolde üretimi kısma kararı almak isteyen başta Suudi Arabistan ve Rusya arasındaki çıkan tartışma ve koronavirüsün de etkisiyle küresel talebin azalması petrol fiyatlarının Ocak 2016 yılından bu yana (46,9 dolar) en düşük seviye olan 26,98 dolara geriledi. Çin’in koronavirüs salgınını atlattığı haberleri petrol üreticilerini de sevindirdi. Küresel olarak en fazla petrol tüketen ülkeler arasında bulunan Çin’in talebine göre petrol fiyatlarının seyredeceği tahmin ediliyor. Brentte 27 doların altındaki petrol fiyatlarında 30 dolar güçlü direnç, 25 dolar ise kuvvetli bir destek görünümü veriyor.