Sedat YILMAZ

İşçi, işveren ve Hükümet üyelerinin oluşturduğu Asgari Ücret Tespit Komisyonu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in başkanlığında 2022 yılında uygulanacak asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında ilk toplantısını dün gerçekleştirdi. Toplantılarda işçi tarafını Türk-İş, işveren tarafını ise TİSK temsil ediyor. Yeni asgari ücretin Aralık ayı sonu gelmeden belirlenmesi bekleniyor.

2022 yılında uygulanacak yeni asgari ücretin, yüzde 36,2 olarak açıklanan “Yeniden Değerleme Oranı” çerçevesinde belirlenmesi ağırlık kazanıyor. İşveren kesimi yüzde 20 ile yüzde 36 arasında bir zam önerisinde bulunurken işçi sendikaları asgari ücretteki artışın yüzde 36’nın üzerinde olmasını istiyor.

Yeniden Değerleme Oranı, Vergi Usul Kanunu’nun 298’inci maddesine göre hesaplanıyor. Yeniden Değerleme Oranı, yeniden değerleme yapılacak yılın Ekim ayından bir önceki yılın aynı dönemine göre Üretici Fiyatları Genel Endeksi’nde (ÜFE) meydana gelen ortalama fiyat artış oranını ifade ediyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı ise bir Tebliğ ile bu oranı kamuoyuna Resmi Gazetede ilan ediyor.

2021 yılında yüzde 9,11 olarak uygulanan Yeniden Değerleme Oranı, 2022 yılında yüzde 36,2 uygulanacak. Böylece çeşitli vergi ve harçlarla ilgili kanunlarda yer alan vergi, harç ve ceza tutarları belirlenen yüzde 36,2 oranında artmış olacak.

Karşılıklı talepler yüksek

Hükümet, işçi ve işveren sendikaları arasındaki görüşmelerde, 35 milyonu ilgilendiren yeni asgari ücretin Türkiye’nin büyüme oranları da hesaba katılarak gelirden herkesin payını alacağı öngörüsüyle yaşanabilir bir seviyeye getirileceği, ayrıca işçi kesiminin daha önce siyasetçilerle imzalayıp şerh koyduğu ve bu zamana kadar uygulanmayan zam oranlarının 2022 yılı için devreye alınacağı tahminleri yapılıyor.

İşveren tarafı ise; asgari ücretin günün şartlarına göre artışından şikâyetçi olmadığını, neticede verdikleri paranın yine kendilerine satış olarak geri döneceğini, ancak hükümetten asgari ücretteki vergi yükünün kaldırılmasını ya da hafifletilmesini bekliyor.

Öngörü ortalama 4 bin lira

2021 Aralık ayının ilk günü itibariyle başlayan asgari ücret görüşmeleri hararetle devam ediyor. Günün ekonomik şartlarına göre tespit edilmesi beklenen ücret zammında işçi ve işveren tarafı ortak bir yol bulma konusunda ellerindeki tüm imkânları zorluyor.

2010 yılından bu yana yüzde 29,32’lik 2016 ve yüzde 25,45’lik 2019 yıllarındaki asgari ücret zammından sonra bu yıl yüzde 21,56 artan asgari ücrette 2022 yılı için kamuoyunda yüzde 40 ve üzeri bir ücret artışı gündeme oturdu. 2002’den 2021’e kadar 15,3 kat artan asgari ücretin gelecekteki enflasyon ölçüsünde 4 bin lira ve üzerinde olacağı, aynı zamanda çalışma hayatında işveren üzerindeki yükün hafifletileceği tahmin ediliyor.

Asgari ücret, halen bekâr bir işçi için aylık brüt 3 bin 577 lira 50 kuruş, vergiler ve kesintiler düştüğünde net 2 bin 825 lira 90 kuruş olarak uygulanıyor. Apartman görevlileri için ise normal işçilerden farklı olarak gelir ve damga vergileri kesilmediği için net 3 bin 40 lira 87 kuruş olarak hesaplanıyor.

Asgari ücretin işverene toplam maliyeti, bir işçi için 4 bin 203 lira 56 kuruş. Bunun 3 bin 577 lira 50 kuruşu brüt asgari ücret, 554 lira 51 kuruşunu sosyal güvenlik primi, 71 lira 55 kuruşunu işveren işsizlik sigorta fonu oluşturuyor.

Yeni asgari ücret kaç dolar?

Uzmanlar geçen son 10 yıldaki asgari ücreti TL ve dolar bazında incelemeye tabi tuttu. 2002 yılında 184,25 lira olan asgari ücret 112,4 dolar seviyesindeydi. 2010 yılında 599,12 lira olan asgari ücret 389,6 dolara karşılık geliyordu. 2015 yılında 1000,54 lira olan asgari ücret 470 dolar seviyesine yükseldi. Pandemi öncesi yıl olan 2019’da 2020,40 lira olan asgari ücret 339,5 dolara tekabül ederken, 2020 yılındaki 2324,70 lira seviyesindeki asgari ücret 312,1 dolar alabiliyordu. 2021 yılındaki 2825,90 liralık asgari ücretin karşılığı ise bugün 214,6 liraya denk düşüyor.

Geçen 10 yıl içinde yıllara göre dolar karşısında farklılıklar gösteren 2015 yılında 470 dolara kadar yükselen ve bugün 215 dolar civarında seyreden asgari ücretin 2022 yılında 300 – 320 dolar arasında bir bölgeye yükseltileceği tahminleri yapılıyor.

Döviz kurunun beklentiler seviyesine çekilmesiyle asgari ücretin daha fazla dolar karşılığı olacağı öngörüsünü yapan uzmanlar, 2015 yılındaki 470 dolarlık seviyelerin yeniden yakalanması için fiyat istikrarı konusunda daha reel ve yapıcı politikaların geliştirilmesi gereğine vurgu yapıyorlar.

Kimse mağdur olmayacak

Asgari ücret görüşmeleri devam ederken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Hükümet tarafından gelen açıklamalar 2022 yılında asgari ücretin nasıl gerçekleşeceğine dair ipuçlarını da veriyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, alt gelir grupları başta olmak üzere tüm kesimlerin şartlarını iyileştirmek için mücadele ettiklerini ve kimsenin mağdur olmasına müsaade etmeyeceklerini söylüyor ve “Asgari ücret noktasında bugüne kadar olmuşun çok çok fevkinde bir neticeyi inşallah açıklamış olacağız” diyor.

Asgari ücrette 2002’den bu güne reel olarak yüzde 131’lik bir artış gerçekleştiğini ve aynı oranda işçilerin satın alma gücünün yükseldiğini hatırlatan Erdoğan, Avrupa Birliği ülkeleri ve ABD’nin yer aldığı satın alma gücü endeksinde 2002 yılında 14’üncü sırada yer alan Türkiye’nin bugün 10’uncu sıraya yükseldiğini, ancak 2022 ile birlikte bu gücün daha da artırılacağını söylüyor.

Erdoğan, 2002 yılından bu yana alt gelir gruplarının hayat şartlarını iyileştirmek için mücadele ettiklerini, yeni asgari ücretle de işçi, emekli, memurları enflasyon ve fiyat artışlarının olumsuz etkilerinden koruyacaklarını kaydediyor ve “Babayiğitlik bize yakışır” diyor.

Skala 3500 – 4000 lira arasında

Asgari Ücret Tespit Komisyonu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin başkanlığında ilk toplantısını dün yaptı. Toplantıya işçileri temsilen Türk-İş Genel Eğitim Sekreteri Nazmi Irgat ve işverenleri temsilen TİSK Genel Sekreteri Akansel Koç katıldı.

Bakan Vedat Bilgin toplantı girişi öncesi açıklamasında enflasyonun ve ekonomideki dalgalanmaların karşısında emeği koruyacaklarını belirtirken, “yeni asgari ücretin iş verimliliğini artıran bir rakamda buluşacağını söylüyor.

Enflasyondaki dalgalanmada emekçileri koruyacaklarına söz verdiklerini belirten Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin de Türkiye ekonomisinin üst üste 3 çeyrektir büyüme sürecinde olduğunu, söz konusu büyümelerin ekonominin dinamik bir yapıda olduğunu ve ekonomik büyümelerin topluma yansıtılacağını dile getiriyor.

İşverenlerin yüzde 34’ünün asgari ücretin 3 bin 501 ile 3 bin 750 TL arasında olması gerektiğini, yüzde 74,3’ünün ise asgari ücretin artırılmasının işten çıkarmalara yol açacağını bildirdiğini hatırlatan Vedat Bilgin, işçilerin yüzde 37,3’ünün asgari ücretin 3 bin 750 ile 4 bin lira arasında olmasını, yüzde 59,7’sinin ise ücret artışlarının işten çıkarmaya yol açmayacağını belirlediklerini söylüyor.

İnsana yakışır bir asgari ücret

Hükümet, işçi ve işveren sendikaları orta yolun bulunarak yeni asgari ücretin tespitinden yana. Dün başlayan görüşmelerde bütün argümanları masaya koyan taraflar, masadan da memnun şekilde ayrılacaklarından emin.

AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Ömer Çelik, “Vatandaşlarımızla oturuyoruz, konuşuyoruz, çeşitli değerlendirmeler yapıyoruz. Kuşkusuz alınan çeşitli kararların, yürünen yolun zor ve kolay zamanları oluyor. Zor zamanların da kolay zamanların da farkındayız. Tüm enstrümanlar masada” açıklamasını yapıyor.

Türk – İş görüşmelerde işçi tarafının görüşlerini en iyi şekilde savunmayı yeğliyor. Nitekim Türk – İş, Hak – İş ve DİSK ortak bir açıklama yaptılar. İşçi sendikaları yeni asgari ücretin ekonomide yaşanan gelişmeler de dikkate alınarak insana yakışır bir hayat düzeyini sağlayacak şekilde tespit edilmesi gereğini ortaya koyuyor.

Açıklamada, “ILO Anayasası’nın girişinde, ‘İşçinin ve ailesinin yalnızca geçimini temin eden ücret, insanca yaşamaya yeterli bir ücret değildir. Halbuki işçinin insanca yaşaması için yeterli ücrete sahip olması gerekir’ ifadesine yer verilmiştir. Üç işçi konfederasyonu ‘insan onuruna yaraşır bir asgari ücret’ belirlenmesi taleplerini bir araya gelerek ortaklaştırmıştır. Özellikle sendikasız işçilerin önemli bir bölümünün temel sorunu olan asgari ücretin, belirlediğimiz ve savunduğumuz ilkeler doğrultusunda karara bağlanması büyük önem taşımaktadır” deniyor.

Memur maaşı dikkate alınsın

İşçi sendikaları, tüm ücretlerin asgari ücrete tekabül eden kısmının vergiden muaf olmasını, asgari ücretin açıklanan net rakamın altına düşmemesini, asgari geçim indiriminin (AGİ) işçinin medeni durumuna göre ücrete artı olarak ilave edilmesini, tüm ücretlerin asgari ücrete tekabül eden kısmının vergiden muaf olmasını, damga vergisi uygulamasının kaldırılmasını ve özellikle asgari ücret belirlenirken kamuda geçerli en düşük aylık tutarının dikkate alınmasını ve memurlara çalışmayan eş için ödenen aile yardımının işçiye de uygulanmasını talep ediyor.

İşveren tarafı ise ekonomik güçlüklerin yaşandığı ortamda işletmeleri ve üretimi ayakta tutacak ve üretimin devamlılığını sağlayan yeni bir asgari ücretin hayati önem taşıdığını, çalışanı da üreteni de koruyacak dengeli bir asgari ücret belirlenmesinin gereğine vurgu yapıyor. Yeni istihdam oluşturmada önemli etkisi olan asgari ücret işveren teşvikinin devam etmesini bekliyor.