Ağustos ayı zaferler ayıdır. Nitekim aya ait ekonomik veriler yılsonu için güzel neticelerin habercisi oldu. Özellikle sanayi üretimi, cari denge ve Merkezi Yönetim Bütçesi ile ilgili rakamlar ulusal ve küresel bunca zorluklara karşı yüksek dirençler gösteriyor.

Sanayi üretimi delta varyantı etkisiyle Temmuz’da aylık bazda son 15 ayın en hızlı düşüşünü yaşasa da pozitif alanda ilerleyişini sürdürüyor… İmalat destekli sanayi üretimi aylık yüzde 4,2 daraldı fakat yıllık bazda yüzde 8,7’lik pozitif artış ile yoluna devam ediyor.

***

Gayrisafi Milli Hasıla’nın (GSYH) en güçlü göstergesi Temmuz sanayi üretimindeki geri çekilme aslında iç ve dış talep şartları ile maliyet unsurlarına bağlı. Üçüncü çeyrek GSYH büyümesinin ikinci çeyrek gibi yüzde 21,7’lik rekor olmayacağı kesin ama datalar yine yüzde 8-10’ları işaret ediyor.

Dış talep, turizm ve Merkez Bankası politikalarıyla iyi bir performans sergileyen ödemeler dengesi dediğimiz cari denge de iyileşmenin öncülerinden. Haziran’da cari denge 1,12 milyar dolar açık vermişti. Temmuz açığı 683 milyon dolara düştü.

Aylık veya sadece yıllık gerçekleşmelere göre değil, verilerin tamamına projeksiyon yapmak prensibimiz. Dolayısıyla 2020’deki aynı döneme göre cari dengede ilk 7 aylık açık 21,6 milyardan 13,7 milyar dolara inerken, yıllık cari açık da 29,7 milyar dolardan 27,8 milyar dolara geriledi. Orta Vadeli Program’daki cari açık hedefi 21 milyar dolar. Tutar mı… Niçin tutmasın?

***

Cari dengede altın ve enerji hariç çekirdek veriler hakikaten daha iyimser. Çekirdek cari denge 2020 Temmuz’da 1,9 milyar dolar fazla verirken 2021 Temmuz’da 2,8 milyar dolar fazla oluştu. Cari dengenin önemli kalemi net hata noksan da 2,5 milyar dolar fazlada. 7 aylık fazla 8,02 milyar dolara çıktı. Diğer taraftan Türkiye’ye yabancı doğrudan ve portföy girişleri sürüyor.  

Tahminler ihracat, turizm, doğrudan ve portföy yatırımlarıyla Ağustos’ta da cari dengede iyileşmenin aksamayacağı yönünde. Çünkü resmi rezervler ve swap anlaşmaları da cari dengeyi kuvvetlendiriyor. Tabii ki, sanayi üretimi ve cari dengenin yanında Merkezi Yönetim Bütçesi’ndeki iyileşme çok önemli.

Çünkü fiyatlar genel seviyesi olarak tanımlanan enflasyonun düşürülmesinde etkili olacak bütçedeki iyileşme makro dengede daha sağlam yürümeyi sağlayacak. Tersi durumda bütçe açıklarındaki artışın finansmanı için merkez bankaları tarafından emisyon hacminin artırılması, enflasyonda gidişatı yeni bir sarmala dönüştürebilir.

***

Bu yüzden bütçe dengesinin normalleşmesi makro dengenin selameti açısından mühim. Mamafih, Ağustos ayı gerçekleşmesinde bütçenin bir ay içinde Temmuz ayındaki 45,8 milyar lira açıktan 40,8 milyar lira fazlaya dönmesi 2006 yılından bu yana gerçekleşen fevkalade bir olay…

Evet, bütçe gelirleri Ağustos’ta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 35 artışla 146,5 milyar lira oldu ve 40,8 milyar lira fazla verdi. Temmuz ayında 45,8 milyar lira ile rekor açık vererek yılın ilk 7 ayında 78,3 milyar liraya ulaşan bütçe açığı Ağustos ayında yüksek toparlanma ile 37,5 milyar liraya geriledi.

Vergi gelirlerinin artışıyla aylık bazda 105,7 milyar liralık harcamaya karşılık 146,5 milyar lira gelir elde edilen hükümet bütçesine vergi gelirleri tek başına 131,1 milyar liralık katkı sağladı.

***

Yılın 8 aylık dönemi dikkate alındığında Ocak-Ağustos döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri 910,1 milyar lira, bütçe gelirleri 872,6 milyar lira ve vergi gelirleri 782 milyar lira olarak gerçekleşti.

Ağustos’ta faiz dışı bütçe giderleri 782 milyar lira ve faiz dışı fazla ise 90,7 milyar lira olurken aynı dönemde faiz dışı dengede 54,5 milyar lira fazla oluştu.

Yılın son 4 ayında bütçe performansında düşüşler beklense de OVP’deki yüzde 3,5’luk açık hedefinin yakalanacağını tahmin ediyorum. Hükümet artık enflasyonla mücadele için kolları sıvamış vaziyette. Dengeli bir bütçenin enflasyonun panzehiri olduğu ortada. Dolayısıyla yükselen fiyatlar, uygulanan sıkı para politikasıyla artan faiz yükü düşünülerek bütçeye disiplin getirildiği görünüyor.

Harcamalara biraz daha dikkat, diyorum.