Hakan DİKMEN

Geçtiğimiz hafta, ülkemizde ve dünyada önemli gelişmeler oldu. Bence en önemlilerinden birinin ABD ve Çin arasındaki savaş naralarının biraz sakinleşmesi için yapılan görüşmeler oldu. Bu durum piyasaları da olumlu etkiledi. Amerika'nın Çin'in teknolojik ve ekonomik gelişimini engellemeye yönelik son çabaları muhtemelen yarardan çok zarar getirecekti. Son 30 yılın barışçıl ekonomik ilişkisi mükemmel olmayabilir ancak, bu yıllarda böyle bir maceraya da pek gerek yok. Zaten dünyanın kafası karışmış vaziyette. Bu arada yine Türkiye’nin çabalarıyla Ukrayna ve Rusya arasında “ Tahıl Anlaşması” 120 gün uzatıldı. Pek de iyi oldu. 

Yıl sonu büyüme beklentisi değişmedi

İç veri gündeminde TCMB'nin önümüzdeki hafta faizi yüzde dokuza indirmesi beklenen toplantısı öncesi TCMB'nin enflasyon, büyüme, döviz kurları ve faiz oranına ilişkin tahminlerin yer aldığı Piyasa Katılımcıları Anketi'nin kasım ayı sonuçları yayınlandı. Ankete göre yıl sonu büyüme beklentisi değişmedi, dolar kuru tahmini geriledi. Buna göre, katılımcıların cari yıl sonu tüketici enflasyonu (TÜFE) beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 67,78 iken, bu anket döneminde yüzde 68,06 oldu. 12 ay sonrası TÜFE beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 37,34 iken, bu anket döneminde yüzde 37,47 oldu. 24 ay sonrası TÜFE beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla yüzde 21,17 ve yüzde 20,76 olarak gerçekleşti. 

2022 yılı Kasım ayı anket döneminde, katılımcıların 24 ay sonrasına ilişkin ihtimal tahminleri değerlendirildiğinde, TÜFE'nin ortalama olarak yüzde 28,63 ihtimalle yüzde 15,00 - 18,99 aralığında, yüzde 38,30 ihtimalle yüzde 19,00 - 22,99 aralığında, yüzde 15,76 ihtimalle ise yüzde 23,00 - 26,99 aralığında artış göstereceği öngörüldü. 

Bu hafta bir başka veri daha yayınlandı. Başlık verileri şöyle idi: Türkiye’nin uluslararası yatırım pozisyonu verileri. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Eylül 2022 dönemine ilişkin Uluslararası Yatırım Pozisyonu (UYP) verilerini açıkladı. Buna göre, eylülde geçen yıl sonuna kıyasla Türkiye'nin yurt dışı varlıkları yüzde 2,1 artışla 294,2 milyar dolar, yükümlülükleri yüzde 4,5 düşüşle 519,2 milyar dolar oldu. 

Böylece, Türkiye'nin yurt dışı varlıkları ile yükümlülüklerinin farkı şeklinde tanımlanan net UYP, eylülde eksi 224,9 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.

Portföy yatırımları azaldı

Portföy yatırımları, eylülde 2021 sonuna göre yüzde 11,9 azalarak 84,6 milyar dolara indi. Bankaların toplam kredi stoku yüzde 9,5 azalarak 59,9 milyar dolara düşerken, diğer sektörlerin toplam kredi stoku yüzde 0,3 artarak 97,3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.

Geçen hafta döviz piyasalarına ABD'de açıklanan enflasyon verisi damga vurmuştu. ABD'de ekim ayında yıllık enflasyonun yüzde 7.7 ile yüzde 7.9'luk beklentinin altında kalmasıyla dolar/TL 18.60'dan 18.50'ye kadar gerilemiş, ardından ise yönünü yeniden yukarı çevirmişti.

Dolar/TL, 18.6 etrafında yatay seyrini sürdürürken, Merkez Bankası toplam rezervleri 117.5 milyar dolar ile yılın zirvesine yükseldi.

18,58-18,63 bandında hareket eden dolar/TL, günü önceki kapanış seviyesinin hemen üzerinde 18,6020'den tamamladı.

Dolar TL son günlerdeki dar banttaki hareketine bugün de devam ediyor. Güne 18.60 lira civarında başlayan dolar 18.62 liranın üzerini de gördü.

Dolar/TL, önceki kapanışın yüzde 0,1 üzerinde 18,6210'dan işlem görüyor. Euro/TL yüzde 0,2 artışla 19,3250'den, sterlin/TL yüzde 0,5 yükselişle 22,1990'dan satılıyor.

Geçen hafta 21,8550 lira olan İngiliz sterlininin satış fiyatı, bu hafta yüzde 1,43 kazançla 22,1670 liraya yükseldi. İsviçre frangı ise önceki haftaya kıyasla yüzde 0,06 değer kaybederek 19,5540 liradan alıcı buldu.

Albaraka Türk en çok prim yapan hisse

Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, haftayı ortalama yüzde 1,60 kazançla tamamladı.

Borsa İstanbul, 21 Kasım 2022 tarihinden itibaren iki yeni endeks, BIST Sürdürülebilirlik 25 ve BIST Katılım Temettü Endekslerini hesaplamaya başlıyor.  

Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi haftayı yüzde 1,60 kazançla 4.526,73 puandan tamamladı. Endeks, hafta içinde en düşük 4.446,58 puanı, en yüksek 4.784,01 puanı gördü.

Aynı dönemde Borsa İstanbul Mali Endeksi yüzde 3,27 artışla 4.285,60 puana, Sanayi Endeksi yüzde 3,51 primle 7.521,17 puana, Teknoloji Endeksi yüzde 5,29 artışla 4.793,46 puana yükselirken, Hizmetler Endeksi ise yüzde 1,15 kayıpla 3.873,15 puana geriledi.

Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksine dahil hisse senetleri arasında bu hafta en çok yükselen yüzde 36,90 ile Albaraka Türk oldu. Albaraka Türk'ü yüzde 34,77 ile Karsan Otomotiv, yüzde 31,38 ile Jantsa Jant Sanayi izledi.

Söz konusu hisseler arasında en çok değer kaybedenler ise yüzde 38,51 ile Sinpaş Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı, yüzde 12,67 ile Net Holding, yüzde 10,35 ile Pegasus Hava Yolları şeklinde sıralandı.

Borsa İstanbul'da hisseleri işlem gören en değerli şirketler, 340 milyar 630,3 milyon lirayla Sasa Polyester, 159 milyar 634,8 milyon lirayla Koç Holding ve 149 milyar 347,3 milyon lirayla Türk Hava Yolları oldu.

Altın düştü, dolar yükseldi

24 ayar külçe altının gram satış fiyatı bu hafta yüzde 0,08 azalışla 1.050 liraya, Cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 0,07 kayıpla 7 bin 35 liraya geriledi.

Doların satış fiyatı yüzde 0,41 değer kazanarak 18,6210 lira, avronun satış fiyatı ise yüzde 0,60 artışla 19,2350 lira oldu. 

Haftayı hafif bir düşüş trendiyle geçen Altının ons fiyatı bu düşüşe paralel yüzde 0,7 değer kaybedip, haftayı 0,4 artışla 1.054.35 liradan tamamladı.

Cumhuriyet altını 6.807,00 liradan alınıyor, 6.962,00 liradan satılıyor. Çeyrek altın 1.746 lira, Cumhuriyet altını da 7.159 liradan satılıyor. Yarım altın, alış 3.423 TL, satış 3.493 TL. Geçen hafta yarım altının satış değeri 3.483 TL. Fiyatlarda 10 lira yükseliş gerçekleşti. Tam altın, alış 6.917 TL, satış 6.987 TL. Geçen hafta tam altının satış 6.967 TL. Fiyatlarda 20 lira yükseliş gerçekleşti. Geçtiğimiz hafta ABD enflasyonunun beklentilerin altında gelmesiyle piyasalarda risk iştahı yükselirken; altın fiyatları da desteklenmişti. 3 ayın zirvesine kadar yükselen ons altın fiyatları, bugün ise baskı altında hareket ediyor. Sarı maden gün içerisinde 1761 dolara kadar gerilerken, en yüksek 1774 doları gördü. Ons altın şu dakikalarda yüzde 0,51 oranında düşüşle 1765 dolar seviyesinde hareket ediyor.

Petrolde bu haftalık kayıpla kapandı. ABD ham petrolünde haftalık kayıp yüzde 7'yi, Brent petrolde de yüzde 6'yı aştı. Petrol, talep görünümünün kötüleşmesine ilişkin endişelerle birlikte haftalık yüzde 7'den fazla kayıp yaşıyor. Brent petrolün varili uluslararası piyasalarda 90,32 dolardan işlem görüyor. Önümüzdeki hafta Brent petrolde teknik olarak 90,50 ile 90,60 dolar aralığının direnç, 90,24 ile 90,08 dolar aralığının ise destek bölgesi olarak izlenebileceği ifade ediliyor. Gelecek dönemde petrol ve doğalgaz tedarikinde yaşanacak muhtemel aksamaların arz endişelerini destekleyerek fiyatların yukarı yönlü hareketini destekleyeceği tahmin ediliyor. 

Kriptoda çöküş

Kriptoda zincirleme çöküş korkusu. Sektördeki en tanınmış firmalardan birinin çöküşü kimsenin güvende olmadığına yönelik endişeleri tetikledi.

Kripto kredi platformu Genesis, FTX’in iflasının ardından para çekme taleplerinin mevcut likiditeyi aştığını, borç verme ve yeni kredi oluşturma işlemlerini askıya alacağını açıkladı.

Bir diğer kripto borç verme platformu olan BlockFi da iflas haberleri ile gündeme geldi. Şirket çalışanlarını işten çıkarmak ve yasal iflas başvurusunda bulunmak için gerekli planları hazırladı.

Bu hafta gözler ABD’deydi

ABD'nin tahvil piyasalarında uzun dönemli varlıklarda satış baskısı öne çıkarken, gelecek dönem resesyon sinyali olarak kabul edilen ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi ile 3 alık hazine bonosu getirisi arasındaki fark eksi 30 baz puana geriledi.

Para piyasalarındaki fiyatlamalarda ABD Merkez Bankası'nın (Fed) aralık toplantısında yüzde 81 ihtimalle 50 baz puan, yüzde 19 ihtimalle 75 baz puan faiz artıracağı öngörülüyor.

Türkiye’nin yurt dışı varlıkları ile yurt dışına olan yükümlülüklerinin farkı olarak tanımlanan net UYP, 2021 yıl sonunda eksi 255,7 milyar dolar iken 2022 Eylül sonunda eksi 224,9 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. 

Avrupa’da enflasyon arttı

Ekonomistler Euro Bölgesi’nde tüketici fiyatlarının yüzde 10,7 artacağını öngörüyorlardı. Avrupa Birliği’nin istatistik kurumu Eurostat’ın verilerine göre enflasyon ekimde bir önceki aya göre ise yüzde 1,5 arttı.

Böylece enflasyon Euro Bölgesi’nde yeni rekor kırmış oldu. Eylül ayında TÜFE yıllık yüzde 9,9 yükseldi.

Fitch Ratings'in Türkiye'ye ilişkin değerlendirmesinin yayımlanmasının ardından, teknik açıdan dolar endeksinde 106,2'nin destek, 106,9'un direnç konumuna geldiğini kaydetti. Geçtiğimiz hafta Çarşamba günü Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye’deki bankacılık sektörüne uyarıda bulundu. Fitch yayımladığı raporunda makroekonomideki dengesizlikler arttıkça Türkiye’deki bankaların refinansman riskinin yükseldiğini dile getirdi. Sektörün kısa vadeli döviz borçlanmasının yüksek seyrettiğini belirten kurum, piyasadaki herhangi bir dalgalanma takdirinde likiditenin baskı altına girebileceği uyarısında bulundu. Fitch’e göre Türkiye bankacılık sektörünün 90 milyar dolar değerindeki likiditesi kısa vadeli piyasa koşullarını karşılamak için yeterli. Ancak piyasadaki herhangi bir olumsuz durumun yaşanması takdirinde bu tablo değişebilir.

Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, Rusya ile Çin arasındaki enerji ticaretinin bu yıl parasal olarak yüzde 64 arttığını belirterek, “Rusya ve Çin, enerji sevkiyatı ödemelerinde ulusal para birimlerine geçiyor” dedi.

Haftayı Liderlerin iki gün süren toplantılarının ardından yayımlanan G20 Zirvesi Sonuç Bildirgesi ile kapatalım.  Bu hafta yapılan G 20 zirvesinde Merkez bankaları parasal sıkılaştırmanın hızına devam edecek mesajı çıktı. Bildirgede ayrıca, Ukrayna savaşının büyümeyi kısıtladığına, enflasyonu artırdığına ve tedarik zincirlerini aksattığına vurgu yapıldı. Bir de sürdürülebilir, dirençli tarım ve gıda sistemlerinin sağlanması için çağrıda bulunuyoruz. Türkiye ve BM’nin aracılık ettiği İstanbul Anlaşması’ndan memnuniyet duyuyoruz. Tüm ilgili tarafların, anlaşmayı tam, zamanında ve devam edecek şekilde uygulamasının öneminin altını çiziyoruz. Dediler ve Barış konusunda çalışma sözü verdiler.