Sedat YILMAZ

Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan ve Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Naci Ağbal’ın 2020 Kasım’ında göreve gelmesiyle birlikte para politikasındaki makas değişikliği, çokça eleştirilen dolarizasyonda çözülmenin  ilk işaretini verdi ve banka döviz mevduatlarında ters dolarizasyon hareketi başladı. Katılım dahil bankalardaki toplam yabancı para mevduatı yatırımcının dolarda satışlara geçmesiyle haftalık bazda ilk kez 1 milyar doların üzerinde eridi.

Kasım’dan bu yana devam eden para politikasındaki değişimle dolar endeksindeki (DXY) 91,4’lük dirence karşılık en son 28 Eylül 2020’de 568,37 değerinde olan Türkiye’nin risk primi CDS’ler dün 292,67’ye indikten sonra 304,51’de dengelendi. Bu durum dövizden TL’ye geçişi daha hızlandırdı.

Analistler, dövizdeki çözülmeyle ters dolarizasyonda hareketin başladığını, kurdaki düşüş ivmesinin hızlanmasıyla “fiyat istikrarı”nı sağlamada sürecin kısalacağını yorumladılar. Analistler, dolar/TL’de 7,02 bölgesinin kırılma noktası haline geldiğini, buranın aşağı kırılması durumunda 6,89’lu seviyenin gündeme geleceğini bildirdiler. CDS’lerin 292’ye düşmesiyle kurda düşüşün arttığını ve dolar/TL’nin 7,07’lere indiğini belirten analistler, ters dolarizasyonda hareketin artarak süreceğini kaydettiler.

Dolardan kaçış hızlanıyor

Merkez Bankası (TCMB) para ve banka istatistiklerine göre, 2021 yılının 22 Ocak haftasında yerli ve yabancı yatırımcının 265 milyar 425 milyon dolarlık toplam döviz mevduatı 29 Ocak haftasında 1 milyar 81 milyon dolar düşüşle 264 milyar 344 milyon dolara geriledi. Döviz mevduatında erime haftalık yüzde 0,41 olarak ölçüldü.

Son bir hafta içinde konvansiyonel bankalardaki döviz mevduatı 235 milyar 78 milyondan 234 milyar 095 milyon dolara düştü. Yine aynı bankalarda gerçek kişilerin döviz mevduatı 130 milyar 731 milyon dolardan 130 milyar 469 milyon dolara, yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı da 208 milyar 595 milyar dolardan 207 milyar 658 milyon dolara indi. Tüzel kişilerin döviz mevduatı da bir hafta içinde 77 milyar 864 milyon dolardan 77 milyar 189 milyon dolara gerilediği belirlendi.

Katılım da aynı yolda

Katılım bankalarındaki döviz mevduatında da erime dikkat çekti. 22 Ocak haftasında 30 milyar 347 milyon dolarlık döviz mevduatı 29 Ocak haftasında 30 milyar 249 milyon dolara indi.  

Katılım bankalarındaki yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 27 milyar 511 milyon dolardan 27 milyar 398 milyon dolara, gerçek kişilerin döviz mevduatı 19 milyar 277 milyon dolardan 19 milyar 052 milyon dolara düştü.

Katılım bankalarında bulunan tüzel kişilerin döviz mevduatı ise 8 milyar 234 milyon dolardan 8 milyar 346 milyon dolara yükseldi.

TL’nin reel olarak değer kazandığını reel efektif döviz kuru (REK) da gösterdi. Türkiye’nin dış ticaretinde önemli paya sahip ülkelerin para birimlerinden oluşan sepete göre, Türk Lirası’nın ağırlıklı ortalama değeri olarak bilinen REK Ocak’ta, Kasım’dan bu yana 60,51’den 66,28’e yükselerek TL’nin değerlendiğini tespit etti.

TCMB rezervleri artıyor

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bankalardaki Türk Lirası cinsinden toplam mevduatın haftalık bazda yüzde 1,1 daralmasına rağmen aynı küçülmenin döviz mevduatında da gözlendiğini ve söz konusu daralmanın yüzde 0,2 seviyesinde olduğunu bildirdi. BDDK verilerine göre 22 Ocak haftasında 259 milyar dolarla zirve yapan toplam döviz mevduatının 29 Ocak haftasında 258,4 milyar dolara gerilediğini açıkladı. BDDK, döviz mevduatının toplam mevduat içindeki oranının yüzde 55 olduğunu kaydetti.

BDDK verilerine göre TCMB’nin rezervleri genelde eurobond ihracı kaynaklı 29 Ocak haftasında 2,2 milyar dolar artarak 95,5 milyar dolara ulaştı. Brüt döviz rezervleri haftalık bazda 2,9 milyar dolar artarak 53,4 milyar dolara yükselirken, brüt altın rezervleri ise haftalık bazda 649 milyon dolar azalarak 42,2 milyar dolara geriledi. IMF tanımlı net rezervler haftalık bazda 2,6 milyar dolar artışla son bir ayın en yükseğine çıkarak 13,8 milyar dolara yükseldi.