Hakan ÖZBAY

Küresel gıda krizi ve iklim değişikliği tehdidi sürerken, Türkiye’deki gıda israfının boyutları ekonomik dengeleri sarsmaya devam ediyor. İstanbul Ticaret Odası (İTO) Gıda İhtisas Komitesi tarafından yürütülen çalışmalar kapsamında açıklamalarda bulunan İTO Başkan Yardımcısı Ahmet Özer, Türkiye’deki israf tablosunu çarpıcı rakamlarla ortaya koydu.

ENFLASYON VE İSRAF ARASINDAKİ BAĞLANTI TESADÜF DEĞİL

Türkiye’nin üretim potansiyeli açısından zengin bir ülke olduğunu, ancak "nasıl olsa her şey var" algısının büyük bir savurganlığa yol açtığını belirten Ahmet Özer, israfın sadece gıda kaybı değil, ulusal servet kaybı olduğunu vurguladı.

Özer, yaptığı konuşmada şu ifadelere yer verdi: "Biz enerjisinin yüzde 60-70'ini dışarıdan sağlayan bir ülkeyiz. Gıdayı çöpe attığınızda sadece ürünü değil, o ürünü yetiştirmek ve taşımak için harcanan enerjiyi ve suyu da çöpe atıyorsunuz. Dünyada üretilen gıdanın yüzde 20’si israf edilirken, Türkiye’de bu oran ne yazık ki yüzde 25 seviyelerinde. Gıda israfında üst sıralarda yer almamız ile enflasyonun yüksek olması arasında doğrudan bir bağlantı var. Bu bir tesadüf değil, matematiksel bir gerçekliktir."

Vatandaşların farkındalığını artırmak için çarpıcı bir örnek veren Özer, israfın hane halkı bütçesine verdiği zararı şu sözlerle anlattı: "Evinizde bir pasta yaptığınızı düşünün. Bu pastanın beşte birini veya dörtte birini kimse yemeden doğrudan çöpe atsanız, size garip bakarlar. Ancak Türkiye genelinde yaptığımız tam olarak bu. Ürettiğimizin dörtte birini bilmeden, fark etmeden çöpe atıyoruz. Bu bilinçsiz tüketim hem hayat pahalılığını körüklüyor hem de obezite gibi sağlık sorunlarına kapı aralıyor."

RAKAMLARLA TÜRKİYE’DE GIDA İSRAFI GERÇEĞİ

İTO Başkan Yardımcısı Özer’in işaret ettiği tehlike, ulusal ve uluslararası raporlarla da doğrulanıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı ile Birleşmiş Milletler Çevre Programı'nın (UNEP) en güncel verileri, tablonun ciddiyetini gözler önüne seriyor:

• Yılda 18,1 Milyon Ton Çöp: Türkiye’de her yıl yaklaşık 18-19 milyon ton gıda israf ediliyor.

• Hane Halkı İlk Sırada: UNEP Gıda İsrafı Endeksi Raporu'na göre, Türkiye’de kişi başına düşen yıllık gıda israfı 93 kilogramı buluyor. Bu rakam dünya ortalamasının (74 kg) oldukça üzerinde.

• Milli Gelire Darbe: Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA) verilerine göre, gıda israfının Türkiye ekonomisine yıllık maliyeti milyarlarca lirayı buluyor.

• Sebze ve Meyve Kaybı: Üretilen sebze ve meyvenin yaklaşık %50’si tarladan sofraya gelene kadar tedarik zincirinde (nakliye, depolama ve market rafı) kayboluyor.

İSRAF POLİSİYE TEDBİRLE DEĞİL EĞİTİMLE ÇÖZÜLÜR

İsrafın önlenmesi için yasakların veya polisiye tedbirlerin çözüm olmayacağını savunan Ahmet Özer, çözümün "ikna ve eğitimden" geçtiğini belirtti. İTO’nun "Gıdada İsrafa Dur De İstanbul" sloganıyla yola çıktığını hatırlatan Özer, "Biz kimseye 'paran varken yeme' demiyoruz, 'kaynakları verimli kullan' diyoruz. Bu işi zorlamayla çözemeyiz. Özellikle çocuklarımıza ve gençlerimize odaklanmalıyız. Çöpe atılan her lokmanın, ihtiyacı olan başka birinin hakkı olduğu bilincini beyinlere yerleştirmemiz gerekiyor. Gelecek kuşaklar için bu bir tercih değil, zorunluluktur" diyerek sözlerini tamamladı.