2022 yılından bu yana dünyanın en büyük pirinç ihracatçısı olan Hindistan, küresel fiyatlardaki artışı sınırlamak amacıyla ihracat satışlarına kısıtlamalar getirmişti. Bu artışın temel nedenleri arasında Ukrayna’daki savaş ve Asya’daki olumsuz hava koşulları yer alıyordu. 2022 ve 2023 yıllarında fiyatlar toplamda %19 oranında yükselmişti.

2024 yılında ihracatın yeniden açılması ve Asya’daki rekor düzeydeki hasatlarla birlikte, fiyatlar sadece bir yıl içinde %35 oranında geriledi.

2026 yılı için üretim tahminlerinin artış yönlü olması ve 2025’in son çeyreğinde La Niña hava olayının geri dönme olasılığı göz önünde bulundurulduğunda, 2026’da arz fazlasının büyümesi bekleniyor.Fiyatların en azından 2025 sonuna kadar düşmeye devam etmesi, 2026’da ise son 10 yılın en düşük seviyelerinde istikrar kazanması öngörülüyor.

Asya piyasaya yön veriyor; Afrika ise yüksek oranda bağımlı durumda

Pirinç, dünya genelinde buğday ve mısırın önünde yer alarak en çok tüketilen temel gıda maddesidir.

 Milyarlarca insanın temel besin kaynağı olması nedeniyle, küresel gıda güvenliğinin en kritik unsurlarından biridir.

 Dünya üretiminin ve tüketiminin yaklaşık %90’ını karşılayan Asya, hâlâ piyasanın ana aktörü konumundadır.

Sahra Altı Afrika ise Asya’dan yapılan pirinç ithalatına yüksek oranda bağımlıdır.

 2024 yılında beş Asya ülkesi[1], küresel pirinç ihracatının %75’ini gerçekleştirdi; bunun %40’ı Hindistan tarafından sağlandı.

 Bu yoğunlaşma, söz konusu ülkelerin Asya ekonomilerinin siyasi kararlarına karşı kırılganlığını artırmaktadır.

Asya genelinde hassas bir siyasi denge unsuru

Pirinç, birçok Asya ekonomisinde 

hala yüksek derecede siyasallaşmış bir emtia konumunda. 

Fiyatlardaki düşüşün devam etmesi, üretim maliyetleri Hindistan’a kıyasla daha yüksek olan ülkelerdeki üreticilerin kârlılığını tehdit ediyor.

Dünyanın en büyük pirinç ithalatçılarından biri olan Filipinler, üreticilerini desteklemek amacıyla 1 Eylül itibarıyla pirinç ithalatını 60 gün süreyle askıya aldı.

Endonezya ise farklı bir strateji izleyerek, gıda egemenliği politikası çerçevesinde ithalata bağımlılığını azaltmak için yerli üretimi önceliklendirme yoluna gitti.

Gelişmekte olan ekonomiler korumacı politikalarını sürdürmeye devam ediyor.

Bunun en belirgin örneklerinden biri Japonya: tarım lobilerinin baskısı altında hükümet, pirinç sektörünü korumak amacıyla sıkı ithalat kotalarını yürürlükte tutuyor. Ancak bu yaklaşım, ülke içi piyasa dinamiklerini istikrarsızlaştırma riski taşıyor. Gerçekten de Japon pirinç sektörü, 2023’te aşırı sıcaklar nedeniyle azalan verim sonucu yaşanan zayıf hasatın etkisiyle arz kriziyle karşı karşıya.

Üstelik 2024 Ağustos’unda Japonya’nın güneyinde meydana gelen büyük deprem ve stok sorunları, arz sıkıntısını daha da derinleştirdi. Korumacı politikalar, özellikle yerel üretimin azaldığı dönemlerde, iç piyasa fiyatlarının aşırı yükselmesine yol açıyor. Bugün Tokyo’da 5 kilogramlık bir pirinç torbası yaklaşık 4.000 yen (26 ABD doları) iken, Bangkok’ta aynı miktarda Thai pirinci yaklaşık 8 ABD dolarına satılıyor.