Hakan DİKMEN

Geçtiğimiz haftayı sonlandırırken, bu haftanın merkez bankaları için karar haftası olacağını söylemiştik. 

Bir sürpriz olur mu diye bekliyorduk ama olmadı. ABD Merkez Bankası (FED), politika faizini üçüncü ayda da 75 baz puan artırarak, yüzde 3 ile 3,25 aralığına yükseltti. Banka yetkililerinin 2022 sonu için ortalama faiz beklentisi yüzde 4,4 olarak kaydedildi. 2023 sonu için ise beklenti yüzde 4,6 olarak ifade edildi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ise düzenlediği Para Politikası Kurulu toplantısı sonrasında politika faizini 100 baz puan indirerek yüzde 12'ye çekti. 

Kurul tarafından yapılan açıklamada, büyüme vurgusu ve istihdam kazanımlarından söz edildi. 2022’nin ilk yarısında güçlü bir büyüme gözlemlenmesine rağmen, “Temmuz başından bu yana öncü göstergeler, zayıflayan dış talebin etkisiyle büyümede bir yavaşlamaya işaret etmektedir” denildi. 

Dolarda yükseliş sürüyor

Türkiye’nin ana ticaret ortakları ve dünyadaki savaş ortamının devam etmesi yavaşlamayı etkiliyor. Euro’nun değer kaybetmesi de riskleri üst seviyede tutuyor. Putin’in bu hafta seferberlik ilan etmesi, işin tuzu biberi oldu. 

TCMB'nin kararı öncesinde Dolar/TL kuru Aralık 2021’deki tarihi zirvesini geçti ve gün içinde 18,40 seviyesini aştı. Aslında yabancıların faiz konusunda beklentisi, faizin sabit tutulması yönündeydi. TCMB ters köşe yaptı.

Borsa çözüm arayışında

Ülkemizde de bu hafta hisse senedi piyasaları yeniden toparlanma arayışındaydı. Büyük bir alıcının devreye girmesi ve iki bankanın hisse geri alımıyla sakinleşen borsa, benzer kriz olasılığına karşı çözüm arayışını sürdürüyor. Enflasyona karşı konumlanma konusunda yatırım alternatifleri de yatırımcıyı dikkatli hareket etmeye itiyor. Ülkemize yararlı yabancı yatırımcılar ufuklarını geniş tutuyor. 

Japonya’da ise 24 yıl sonra yapılan müdahaleye rağmen, Yen’e ek bir müdahale yapılması piyasaları şaşırttı. Yen düşerken, Japon borsa hisseleri, yatırımcıların Çin faiz indirimini değerlendirmesi ile yükseldi.

Öte yandan, dünya borsa piyasaları, haftanın son gününe düşüşle başladı. FED etkisi burada da kendini gösteriyor. Güney Kore, bu anlamda başı çeken ülkeler arasında.

ABD eski Hazine Bakanı Lawrence Summers ise, göreve gelen İngiltere Başbakanı Liz Truss'ın mali politikalarını eleştirerek, sterlinin dolar paritesinde 1'in altına düşebileceğini ve İngiltere'nin, ‘gelişmekte olan ülke’ gibi davrandığını söyledi.

Altında durum stabil

Geçtiğimiz haftayı düşüşle kapatan 975-980 lira bandına gerileyen gram altın fiyatları yeni haftanın ikinci iş gününde de pozisyonunu korudu. Çeyrek ve gram altın fiyatları haftayı yatay seyirde kapatıyor. 

Fiyat hareketliliği bekleniyor çünkü FED’le birlikte şahinleşen merkez bankalarından etkilenmesi bekleniyor. 

Yukarı doğru hareket edebileceğini sanmıyorum. Aşağılara doğru kademeli bir düşüş olabilir. 1600’e dikkat… 

Bugüne kadar aynı çizgide duran ons altından hala güçlü bir duruş bekleniyor. Neredeyse dünyadaki tüm merkez bankaları faiz artırıyor. Genele baktığımızda, 2022 son çeyreğinde, 2000 USD’ye doğru tırmanması bekleniyor. Diğer bir görüş de 1800’ü geçemeyeceği yönünde. 

Türkiye 93. sırada

Ekonominin sıkıcı gündemi ve puanlamalarını bir kenara bırakalım ve refah konusunda ne durumdayız bir de ona bakalım. Haftanın son gününde Küresel Refah Endeksi açıklandı. Küresel Refah Endeksi sonuçlarına göre, Türkiye 167 ülke içinde 93. sırada yer alıyor.

Legatum Enstitüsü’nün hazırladığı endeks, 12 temel alanda 300 gösterge incelenerek hazırlanıyor.

Dünyada refahın yüksek olduğu ülkeler ise İskandinav ülkeleri. Batılı ülkeler de endekste iyi bir konumda bulunuyor. 

Refah endeksinde Türkiye’yi geride bırakan birçok ülkenin dünya ekonomisindeki payı ve kişi başına milli gelirinin Türkiye’den daha düşük olması dikkat çekiyor. Londra merkezli düşünce kuruluşu Legatum Enstitüsü, her yıl Küresel Refah Endeksi hazırlıyor. Endeks, 167 ülkenin global refah düzeyini şu 12 temel gösterge üzerinden analiz ediyor: Emniyet ve güvenlik, kişisel özgürlük, yönetim, sosyal sermaye, yatırım ortamı, girişimcilik şartları, pazara erişim ve altyapı, ekonomik kalite, yaşam koşulları, sağlık, eğitim ve doğal çevre. 

Bu gibi temel alanlarda 300 gösterge inceleniyor ve ülkelerin refah seviyesi ölçülüyor. 

Yeri gelmişken, refah seviyesi yüksek ülkelere de bir göz atalım: Hollanda 6, Almanya 9, İngiltere 13, ABD 20, Fransa 22, Malezya 42, Yunanistan 43, Bulgaristan 48, Gürcistan 53, Çin 54, Ermenistan 55, Kuzey Makedonya 60, Arnavutluk 69, Bosna-Hersek 76, Azerbaycan 86. sırada yer alıyor.

Prim üretimi arttı

Öte yandan, branş kapsamında 2022 yılı Temmuz ayı sonu itibarıyla 14 milyar TL prim üretimi gerçekleşti. 

Türkiye ihracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, Avrupa ve ABD başta olmak üzere küresel ekonomilerdeki resesyon ve belirsizliğe rağmen bu yıl için öngörülen 250 milyar dolarlık ihracat hedefini yakalayacaklarını söyledi.