TBMM Genel Kurulunda, 2024 yılı bütçesinin tümü üzerinde hükümet adına konuşan Yılmaz, bundan öncekiler gibi 2024 yılı bütçesini de Türkiye'nin refahını artırmak ve kalkınmayı sürdürülebilir kılmak için kullanacaklarını; oluşturdukları mali alanı eğitimden sanayiye, tarımdan enerjiye her alanda gelişime yönlendirmeye devam ettiklerini söyledi.

Türkiye Yüzyılı'na girerken fiyat istikrarını ve finansal istikrarı gözeten, sürdürülebilir ve kapsayıcı bir ekonomik büyümeyi hedef alan, serbest piyasa ve rekabet ortamında verimliliği artırarak makroekonomik dengeleri gözeten ve yapısal reformlarla desteklenen bir yaklaşım izlediklerini anlatan Yılmaz, 14 Mayıs'ta yapılan seçimlerde siyasi belirsizliklerin ortadan kalktığını; siyasi güven ve istikrarın pekiştiğini vurguladı.

Siyasi güven ve istikrarın olmadığı bir ortamda ekonomik istikrarın da refahın da olmayacağının altını çizen Yılmaz, "Mayıstaki seçimlerle birlikte Türkiye, ekonomik istikrarı sağlam zemine dayalı şekilde devam ettirecektir. Bu seçimlerle birlikte bugün 22'nci bütçemizi Meclise arz etme imkanı bulduk. Bu da bizim için bir onurdur. Kesintisiz bir şekilde 22 bütçeyi Meclise sunma yetkisini bize veren aziz milletimize şükranlarımızı sunuyoruz." ifadelerini kullandı.

Güçlü bir koordinasyon ve katılımcılık ile hazırladıkları 12. Kalkınma Planı, Orta Vadeli program (OVP), Yıllık Program ve bütçe ile politika belirsizliklerini de ortadan kaldırdıklarına dikkati çeken Yılmaz, öngörülebilirliğin güçlendiğini, Türkiye'nin 5 yıllık yol haritasının şekillendiğini belirtti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde, güven ve istikrar ortamında yürütülen çalışmalar neticesinde, 2023 yılının ikinci yarısında ekonomik göstergelerdeki iyileşmenin günbegün görülür hale geldiğini vurgulayan Yılmaz, şöyle devam etti:

"Son 6 aylık dönemde uluslararası sermaye girişi hızlanmış, rezervlerimiz güçlenmiş, kur oynaklığı azalmış ve finansman koşulları iyileşmiştir. Ekonomideki dengelenme Türk lirasını desteklerken, TL varlıklara artan ilgi, rezervlerdeki artış ve kurun istikrarlı seyri de enflasyonla mücadeleyi desteklemektedir. Ağustos ayından itibaren aylık enflasyon sürekli güçlenen bir düşüş trendine girmiştir. Aylık bazda enflasyonda bir ivme kaybı olduğunu görüyoruz. Mevsimsel koşullar aleyhimizde olduğu halde, jeopolitik birtakım beklenmedik riskler ortaya çıktığı halde enflasyonda ivme kaybının devam ettiğini görüyoruz. Enflasyon, 2024 yılı hedeflerimizle uyumlu bir patikaya doğru evrilmiş, enflasyondaki ivme kaybı çok net bir şekilde görülmüştür. Yıllık bazda ise 2024'ün ikinci yarısında belirgin bir düşüş bekliyoruz. Yaz aylarında hesaplara girmiş olan yüksek enflasyon dönemi, gelecek yılık ortalarında hesabımızdan çıkmış olacak."

- "KKM'den çıkış süreci aşamalı bir şekilde devam edecektir"

Yılmaz, Merkez Bankası brüt rezervlerinin mayıs sonu itibarıyla yaklaşık 98,5 milyar seviyesinden 15 Aralık itibarıyla yaklaşık 142,5 milyar dolar seviyesine yükseldiğini kaydetti.

KKM hesaplarının ağustos ayı ortası itibarıyla rekor seviyesi olan yaklaşık 3 trilyon 408 milyar lira seviyesinden 15 Aralık 2023 itibarıyla 2 trilyon 682 milyar lira seviyesine gerilediğini aktaran Yılmaz, "Yaklaşık 700 milyar lira civarında bir gerileme söz konusudur. KKM başından itibaren geçici bir mekanizma olarak kurgulanmıştır. Belli bir tarih perspektifiyle yapılan bir yasal düzenlemeyle bu mekanizma başladı, bulunduğu dönemde görevini icra etti ve şimdi bu mekanizmadan finansal piyasalarımızda bir istikrarsızlığa yol açmadan aşamalı, sağlıklı bir şekilde çıkış sürecini devam ettiriyoruz. 2024 yılı boyunca da bu çıkış süreci aşamalı bir şekilde devam edecektir." diye konuştu.

Cevdet Yılmaz, TL kur oynaklığı verisinin gelişmekte olan ülkelerin kur oynaklığı ortalama değerinin altında hareket ettiğini, kurdaki oynaklığın çok ciddi anlamda azaldığını söyledi.

Uyguladıkları politikaların etkisinin aynı zamanda Türkiye'nin kredi risk primine de yansıdığını anlatan Yılmaz, "Ülkemizin 5 yıllık CDS primi son dönemde belirgin bir şekilde gerilemeye başlamış, bugün itibarıyla 285 baz puan seviyesine kadar düşmüştür. Mayıs ayında bu rakam 700 civarındaydı. Ülke risk priminde çok ciddi bir gerileme görüyoruz. Bunun anlamı; dünyadan finansman kullandığımızda daha düşük bir maliyetle daha fazla bir finansmanı kullanma imkanı elde etmiş oluyoruz." dedi.

Bütçe açığının olumlu bir çerçevede seyrettiğinin altını çizen Yılmaz, şunları kaydetti:

"Bazı arkadaşlarımız 'niye yüzde 100 tutmadı?' diye programları, planları eleştiriyorlar. Dünyanın hiçbir yerinde küsuratına kadar noktalı virgüllü bir şey tutmaz. Bir tahmin yapıyorsunuz sonuçta. Önemli olan mertebedir. Mertebeye yakın, biraz üstünde, biraz altında bir gerçekleşme sağlıyorsanız bu tahminleriniz sağlıklı demektir. Biz de bu yönde gidiyoruz. Bütçe açığında olumlu yönde sürprizimiz var. Bu yıl için düşündüğümüz açık, öngördüğümüzden daha düşük gerçekleşecek gibi görünüyor. Büyüme ve gelir performansımız tahminlerimizden daha iyi gidiyor. 6,4 olarak tahmin ettiğimiz bütçe açığının, 5,5'ler seviyesinde gerçekleşme ihtimali var. Bu ay bütün kamunun ödemelerini de yapmaya çalışıyoruz. Kimin kamudan alacağı varsa; sağlıkta, ulaştırmada, DSİ, eğitim projelerinde bütün kamudaki alacakları ödemek kaydıyla bunu başarıyoruz. Mayıs sonrası yakaladığımız siyasi istikrar ortamı ve izlediğimiz politikalarla bütçemizde de depreme, EYT gibi politika tedbirlerine rağmen gayet iyi bir performans gösteriyoruz. Deprem etkilerini çıkardığınızda yüzde 3'ün altında, Maastricht kriterlerinin altında bir bütçe açığıyla karşı karşıyayız. Dünyanın, bölgemizin bu şartlarında Avrupa Birliği ortalamalarından da birçok ülkenin durumundan da daha iyi."

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, yatırım ve ihracatı desteklemek için finansman maliyetinin düşürülmesinin, ekonominin dezenflasyonist ve büyüyebilen bir patikada olmasını sağlayacağını belirtti. Yılmaz, "Amacımız ihracat ve yatırım ağırlıklı, üretim, istihdam getiren bir büyümeyle dezenflasyonist süreci eş zamanlı bir şekilde yönetmektedir." dedi.

- Yolsuzlukla mücadele

Bazı milletvekillerinin yolsuzluk endeksleri üzerinden eleştirilerde bulunduğunu anımsatan Yılmaz, şunları söyledi:

"Yolsuzluk her ülkede var, elbette mücadele edilmeli, elbette hassasiyet gösterilmeli. Hassasiyetinize teşekkür ediyoruz ama o algısal çalışmaları yapan kurumları da bir inceleyin lütfen. Hangi güç odaklarıyla bağlantılı olduklarını, uluslararası güç sistemi içerisinde nereye oturduklarını da iyi incelemenizi tavsiye ederim. Birtakım algılar üzerinden ülkeleri sıralayan bu kuruluşların ne kadar objektif, bilimsel çalıştığını siz de bir inceleyin.

Yolsuzluğun diz boyu olduğu, muhalefetin anlatmaya çalıştığı gibi her taraftan yolsuzluğun, usulsüzlüğün olduğu bir ülke alt orta gelir grubundan üst orta gelir grubuna geçemez. Böyle bir ülkede on binlerce kilometre yol yapılmaz, her ile üniversite kurulmaz, sağlıkta büyük dönüşümler, reformlar olmaz, kırsal alan bu kadar hizmet görmez. Bu gerçekleri vatandaşımız görüyor. Kaynaklar çarçur edilmiş olsa, her taraftan yolsuzluk, usulsüzlük olsa Türkiye şu anda herhalde bu milli gelire, bu kişi başına gelire, bu hizmet düzeyine sahip olmazdı. Yolsuzlukla mücadele edelim ama yaşanan gelişmeyi, sağlanan büyük refah artışını da takdir edelim."

TBMM Genel Kurulunda, 2024 yılı bütçesinin tümü üzerinde hükümet adına konuşan Yılmaz, Dünya Bankası verilerine göre Türkiye'de 2002 yılında mutlak yoksulluk sınırı içerisinde yaşayanların toplam nüfusa oranının yüzde 38,8 olduğunu, bu oranın son hesabın yapıldığı 2019 yılında ise yüzde 12,6'ya düştüğünü belirtti.

TÜİK'in yaptığı gelir ve yaşam koşulları araştırmasına göre, 2006 yılında yüzde 20,6 olan göreli yoksulluk oranının 2022 yılında yüzde 14,4'e gerilediğini belirten Yılmaz, "İşte bu attığımız adımların bir sonucu." dedi.

AK Parti'nin Avrupa'daki birçok ülkedeki sosyal programlara benzer programları Türkiye'de yerleştirdiğini aktaran Yılmaz, "Bir hükümete bir toplum 22 bütçe hazırlama yetkisi veriyorsa, bu toplum bunu boş yere vermez." dedi.

Yılmaz, Birleşmiş Milletlerin insani kalkınma endeksinde Türkiye'nin oldukça iyi duruma geldiğini söyledi.

2002 yılında doğuşta beklenen yaşam süresinin 72,6 olduğunu belirten Yılmaz, 2021 yılında bu sürenin 76'ya yükseldiğini hatırlattı. Yılmaz, "Kötü yönetilen bir ülkede ortalama yaşam süresi bu kadar bir zamanda 3 yıldan fazla nasıl artmış diye bir sormamız lazım. Beklenen okullaşma yılı 2002 yılında 12 yıldı. Bugün geldiğimiz süreçte çocuklarımızın örgün eğitimde geçirdiği ve beklediği süre 18,3 yıla çıkmış. 6,3 yıl daha fazla artık çocuklarımız eğitim görüyorlar. Böyle bir ülkede 'sosyal politika zayıf' demek hiçbir şekilde hakkaniyetli değil." diye konuştu.

Birleşmiş Milletlerin rakamları baz alındığında kişi başına satın alma gücü paritesine göre gelirin 2002 yılında 15 bin 90 dolar olarak hesaplandığını belirten Yılmaz, 2021 yılında bunun 31 bin 33 dolar olarak hesaplandığını kaydetti. Yılmaz, "Dolayısıyla neresinden bakarsanız bakın, gelirde, sağlıkta, eğitimde, her alanda uluslararası anlamda daha iyi bir noktadayız." dedi.

- "Para, maliye ve gelirler politikasını koordinasyon içinde yürüteceğiz"

Birleşmiş Milletlere göre, ülkelerin en düşük insani gelişmişlik, orta insani gelişmişlik, yüksek insani gelişmişlik ve en yüksek insani gelişmişlik olmak üzere dört gruba ayrıldığını hatırlatan Cevdet Yılmaz, "Türkiye AK Parti döneminde, Cumhur İttifakı döneminde yüksek insani gelişmişlikten en yüksek insani gelişmişlik ligine terfi etmiş oldu. Burada da çok açık ve net bir artış söz konusu. Bunu da önümüzdeki dönemde yine insan odaklı bir şekilde devam ettireceğiz." ifadelerini kullandı.

Ekonomideki büyümeyi, yatırımı, istihdamı, üretimi ve ihracatı destekleyerek sürdüreceklerini vurgulayan Yılmaz, "Para, maliye ve gelirler politikalarını etkin bir koordinasyon içinde yürüteceğiz. Biz bir ekibiz ve uyum içinde birbirimizi tamamlar mahiyette çalışmalar yaparak bütün bakanlarımızla, kurumlarımızla, programımızı günbegün hayata geçiriyoruz. Her aşamasını koordine ediyoruz." dedi.

Yılmaz, enerji alanında dışa bağımlılığı azaltıcı yönde atılan adımları gelecek dönemde daha da güçlendirerek devam ettireceklerini söyledi.

- "2026'larda 70 milyar doları hedefliyoruz"

Hizmet ihracatında nicelik ve nitelik açısından gelişim sağlayarak bu alanda Türkiye'nin payını artıracaklarının altını çizen Yılmaz, turizm gelirinde Türkiye'nin 55 milyar doları yakalayacağın ifade etti.

Yılmaz, "2026'larda 70 milyar doları hedefliyoruz. Sayıdan daha kıymetli olan kişi başına gelir rakamımız. Daha kaliteli bir turizmle kişi başına daha fazla katma değer üreten bir turizmi hayata geçireceğiz." diye konuştu.

İhracatı arttırarak, ithalatı daha kontrollü bir şekilde geliştirerek cari açığı düşüreceklerini vurgulayan Yılmaz, şöyle devam etti:

"Önemli olan cari açığı düşürmemiz. Bu yıl itibariyla yüzde 4 civarında bir cari açık bekliyoruz. Cari açık son aylarda ivme kaybetmiş durumda. Bu yıl 3 ay cari fazla verdik. Yıl sonu itibariyle cari açığın milli gelire oranı yüzde 4 civarında olacak. Dönem sonunda ise yüzde 2'lere yaklaşan bir cari açığı hedefliyoruz. Bunun da yapılmasının şartı şu: Biz kalkınmakta olan bir ülkeyiz. Cari açık dediğimiz, basit olarak anlatırsak şu: Yaptığınız yatırımlarla tasarruflarınız arasındaki fark. Bu farkı dış tasarrufla finanse etmek durumundasınız. O da cari açık demek. Bunu çözmenin iki yolu var: Ya yatırımlarınızı azaltarak çözeceksiniz ya da tasarruflarınızı artırarak çözeceksiniz. Biz bu denklemi yatırımlarımızı azaltarak çözmeyeceğiz, tasarruflarımızı artırarak çözeceğiz. Dolayısıyla cari açığımızı düşürürken yatırımlarımızı sürdüreceğiz ve büyümeye devam edeceğiz."

- Deprem ödenekleri

Deprem kaynaklı harcamaların bu döneme damgasını vuran harcamalar olduğunu belirten Yılmaz, bu yıl ve gelecek yıl en büyük yükün deprem ödenekleri, deprem harcamaları olduğunu bildirdi. Yılmaz, şöyle devam etti:

"Bir taraftan yeni afetlere karşı ülkemizi hazırlıklı, dirençli hale getirmeye çalıştığımız yatırımlarımız... Bunları da güçlü bir şekilde sürdürüyoruz. Bu yılki bütçemize 762 milyar lira ödenek koymuştuk. Gelecek yılki bütçemize 1 trilyon 28 milyar lira ödenek koyduk. Orta vadede 3 trilyonu aşan bir büyüklük söz konusu. Bunun önemli bir kısmı, 11 ilimizin kalıcı konut ihtiyacını giderme, altyapılarını tamir etme, ekonomik ve sosyal hayatını canlandırmak üzere kullanılacak kaynaklar. Böylece o illerimizi eskisinden de daha iyi bir noktaya taşıyacağız. Çok daha dirençli bir şekilde hazırlayacağız."

Kentsel dönüşümü de hızlandırdıklarını vurgulayan Yılmaz, son dönemde çıkarılan kentsel dönüşüm yasası ve kurulan kentsel dönüşüm başkanlığıyla da geleceğe dönük riskleri azalttıklarını bildirdi. Yılmaz, "Önümüzdeki süreçte Marmara Bölgesi başta olmak üzere bütün riskli bölgelerimizde kentsel dönüşüm süreçlerini hızlandıracağız ve riskleri düşüreceğiz." dedi.

Hak sahibi vatandaşların kalıcı konut ve iş yerlerine bir an önce ulaşabilmeleri için her türlü çabayı sarf ettiklerini belirten Yılmaz, 250 bin civarında inşaatın şehirlerde, kırsal alanlarda devam ettiğini bildirdi. Yılmaz, bir o kadar da yerinde dönüşüm için başvuran vatandaş olduğunu ifade etti.

- 384 milyar lira kaynak

Milletvekillerinden "tarım yeterince desteklenmiyor" yönünde eleştiriler geldiğine değinen Yılmaz, 2024 yılı bütçesinden tarıma 384 milyar lira kaynak aktardıklarını söyledi. Bu rakamın 91,6 milyar lirasının tarımsal destek programlarına ayrıldığını ifade eden Yılmaz,"100,6 milyar lirası tarım yatırımları için, 191,8 milyar lirası ise kredi sübvansiyonları, müdahale alımları, ihracat destekleri için. Dolayısıyla tarım desteklerini değerlendirirken bütün bu unsurlara birlikte bakmak gerekir. Yem ve gübrede yine KDV'leri düşürdük. Biz, bir taraftan da vergi politikalarımızla tarım sektörünü destekliyoruz." diye konuştu.

Bütçelerin, vergi gelirlerini esas alarak hazırlanmasının son derece doğal olduğuna dikkati çeken Yılmaz, asıl olumsuz olanın bütçe gelirlerinde vergi dışı tek seferlik gelir unsurlarının payının artması olduğunu vurguladı. Yılmaz, "Tek seferlik gelirlerle uzun soluklu harcamaları finanse edemezsiniz. Sağlıklı bir bütçe yapısı kuramazsınız." dedi. Yılmaz, önemli olanın sürekli harcamaları sürekli gelirlerle finanse etmek olduğunu, sağlıklı bütçenin böyle olduğunu söyledi.

- "Türkiye'deki vergi sistemini dönüştürmemiz gerekiyor"

Vergi düzeninde, sosyal adaleti gözeten bir yaklaşım olduğunu vurgulayan Yılmaz, "Bunu daha da güçlendirmeli miyiz? Elbette güçlendirmeliyiz. Bu yöndeki önerilere de elbette katılıyoruz. Önümüzdeki dönemde Orta Vadeli Program'a da yazdık. Doğrudan vergilerin payını arttırmak istiyoruz. Bu öyle bir anda olabilecek bir şey değil. Yapısal bir dönüşüm. Aşamalı bir şekilde bu yöne doğru bir Türkiye'deki vergi sistemini dönüştürmemiz gerekiyor." dedi.

CHP Genel Başkanı Özgür Özel'in "vergiyi tabana yayma" sözünü farklı bir şekilde tarif ettiğini belirten Yılmaz, şöyle konuştu:

"(Vergiyi tabana yaymak) derken alt gelir gruplarına yaymayı kastetmiyoruz Özgür Bey. Şunu kastediyoruz: Aynı işi yapan iki işletme var. Birisi vergisini ödüyor, düzenli bir şekilde çalışıyor. Diğeri kayıt dışı bir şekilde, aynı şartlara tabii olduğu halde vergisini ödemiyor. İşte bu 'haksız rekabettir, adaletsizliktir' diyoruz. Vergiyi tabana yaymak derken biz bunu kastediyoruz. Aynı konuda biri vergi veriyor, diğeri vermiyorsa bu olmaz.

Bu çerçevede dijital imkanları, modern teknolojinin sağladığı imkanları, yapay zekaya varıncaya kadar bütün imkanları, vergiyi tabana yayma konusunda kullanacağız. Vergi adaletini sağlama, kayıt dışılığı engelleme konusunda her türlü çalışmayı yapacağız. Nitekim kurumlar vergisinde de bazı adımlar attık. Kurumlar vergisinde örneğin şöyle bir değişim yaptık: Mali kurumlardan, bankalardan artık yüzde 30 vergi alıyoruz. Normal işletmelerden ortalama yüzde 25 alıyoruz. İhracatçı şirketlerden ise yüzde 20 kurumlar vergisi alıyoruz. Yine ihracatı destekleme perspektifimizin bir uzantısı olarak böyle kademelendirilmiş bir kurumlar vergisi sistemine geçmiş durumdayız. Bunun ilk etkilerini 2024 yılında göreceğiz. İzleyen yıllarda da bu etkileri görmeye devam edeceğiz."

Yılmaz, Türkiye'nin OECD'de 38 ülke arasında en düşük vergi yüküne sahip 3. ülke olduğunu; uluslararası mukayeselerde Türkiye'nin yüksek vergi yükü olan bir ülke olarak görünmediğini vurguladı.

Cevdet Yılmaz, 2024 yılı bütçesinin hayırlı olmasını diledi.