Ponzi, en basit tanımıyla bir hileli yatırım programı. Sistemin esası, sonradan girenlerden alınan paraların ilk girenlere aktarılmasına dayanıyor. Sisteme girenlere ödeme yapılıyor olması daha çok sayıda yeni giriş yapılmasına, böylelikle dolandırıcılığın giderek büyümesine sebep oluyor. Ponzi’yi kuranlar katılımcılara kısa sürede olağanüstü kârlar elde etmeyi vaat ediyor. Gerçekten herhangi bir yatırım yok. Sistemin sürdürülebilmesi için sürekli yeni katılımcıların bulunması gerekiyor. Yeni yatırımcı girişi azaldığında ya da sistemdeki bazı oyuncular paralarını geri almak istediklerinde ise sistem çöküyor.  Bu sebeple ilk girenler kazanmış gibi görünse de sonradan girenlerin paralarını kaybetmekten başka bir şansı yok. 

Sistemin kırmızı bayrakları

Fikriye Aslan hukuki olmayan şüpheli işlemlerin her zaman bir takım işaretler verdiğini ve mağdurların çoğu zaman yüksek gelir beklentisi ile kırmızı bayrak olarak adlandırılan bu işaretleri görmediğini belirtiyor.  Fikriye Aslan sadece Ponzi değil genel olarak dolandırıcılıktan korunmak için şu noktalara dikkat edilmesini öneriyor.  

* Gerçek olamayacak kadar iyi teklifler: Her yatırım bir risk taşır. Hiçbir yatırım uzmanı piyasanın sunduğu olanakların çok üstünde gelir getirici ve kimsenin bilmediği yasal bir yola sahip olamaz. Unutmayın ki bedava peynir sadece fare kapanında olur. 

* Sürekli aynı oranda kalan getiriler: Piyasayı oluşturan bütün yatırımlar dalgalı bir seyir izler. Altın gibi en güvenilir yatırım araçları bile dönem dönem geriler. Kâr oranı sabit, gelir her zaman garanti ise bilin ki ya dolandırılıyorsunuzdur ya da çok büyük bir yasa dışı işe ortak olmuşsunuzdur. 

* Karmaşık işletim sistemleri: Bu tip dolandırıcılık girişimlerinde işlemler karmaşık, anlaşılması ve izlenmesi zor şekilde ilerler. Geri bildirimler düzensiz ve tarihler her zaman muğlaktır. Sürekli eksik evraklar vardır. Resmi işlemlerin her zaman sonradan yapılacağı, gelecekte tamamlanacağı vaat edilir. Yüksek kâr beklentisi bu kırmızı bayrağın da görülmesine engel olur. 

* Lisanssız kişi ve kurumlar: Yasalara uygun yatırım danışmanlığı veren her kişi ve kurumun mutlaka bu işi yapmaya uygun lisans belgeleri olur. Kâr küçük de olsa büyük de olsa mutlaka piyasa koşullarında elde edilecektir ve bütün yasal piyasalar işlem yetkililerinin yasal izinleri olmasını bekler. Bu lisansı sorduğunuzda gerçek ortaya çıkacaktır.

Tamahkârlar olduğu sürece sahtekârlar bitmeyecek

“ Tamahkârlar (paraya aşırı düşkün, açgözlü kimse) olduğu sürece sahtekârlar (sahte işler yapan, düzmecilik) asla tükenmeyecektir. Tamahkârların “Kâr” hırsını, sahte “Kâr”larla sömüren sahtekarlar mutlaka çıkacaktır” diyen Fikriye Aslan’a göre Ponzi tarzı dolandırıcılıkların altında her zaman bu iki tip insan figürü birlikte bulunuyor. 

Adli Muhasebe ve Hile Denetimi Uzmanı Fikriye Aslan, bu kadar uzun süredir bilinmesine rağmen Ponzi gibi sistemlerin hala uygulanabilir olmasını insanoğlunun kazanma hırsına bağlıyor. “Daha çok kazanma hırsı insanın en açık gerçekleri görmesini bile engelliyor. Aslında hiçbir sistem mükemmel değildir. Biraz soğukkanlı olununca her dolandırıcılık fark edilir. Kolay yoldan en fazlasını kazanma hırsı olduğu sürece bu sistem işlemeye devam edecektir” diyen Fikriye Aslan’a göre Ponzi gelecekte de yeni kurbanlar bulacak.