Gıda, tekstil, matbaa-kırtasiyecilik, eczacılık, kozmetik, şekerleme, inşaat ve metalürji gibi onlarca sektörün olmazsa olmaz bileşeni Arap sakızı, Sahra Altı Afrika ülkelerinde üretiliyor. Avrupa ülkelerinde yetiştirilebilse de uzun sıcak mevsime ihtiyaç duyduğundan üründen istenilen verim alınamıyor.

Sudan’daki çatışmalar, uluslararası tüketim malları üreticilerini, ülkenin en çok aranan ürünlerinden biri ve gazlı içeceklerden şekerleme ve kozmetiğe kadar her şeyin bileşeni olan Arap sakızı arzını da tehlikeye soktu.

Dünyada az sayıda ikamesi bulunan Arap sakızı arzının yaklaşık yüzde 70'i, Sahel bölgesindeki (Senegal, Çad, Burkina Faso, Mali, Nijerya, Moritanya ile Nijer’in içinde yer aldığı bölge) akasya ağaçlarından geliyor.

Sudan'daki siyasi istikrarsızlık yaşanırken Coca Cola ve Pepsico gibi bu ürüne bağımlı şirketlerin de stok bulundurduğuna dair haberler söz konusu.

Dünyada üretilen Arap sakızı arzının yüzde 70'inin Sudan'dan karşılandığı tahmin ediliyor.

Mevcut Arap sakızı stoklarının yaklaşık 6 ay daha arzı karşılayabileceği ön görülüyor. Mevcut durumda Sudan'daki çatışmaların uzaması halinde dünyada birçok şirket zor durumda kalabilir ve üretimlerini durdurma noktasına gelebilecek.

Stokların kontrollü kullanılması amacıyla gazlı içecek üreticilerinin üretimlerini düşürmek veya alternatif tedarikçilere yönelebilecekleri de tartışma konusu. Küresel Arap sakızı üretiminin 120 bin ton olduğu, bunun yaklaşık 84 bin tonunun Sudan tarafından karşılandığı tahmin ediliyor.

Arap sakızının küresel ticarette payı düşük olsa da üretim ve tedarikin aksaması durumunda yaşanacak sıkıntılar da şirketleri düşündürüyor.

- İhracatta Sudan ve Fransa öne çıkıyor

MIT Medya Laboratuvarı'nda Macro Connections grubu tarafından oluşturulan uluslararası ticaret verileri için veri görselleştirme sitesi OEC World'e göre, 2020 yılında 363 milyon dolar olan dünya Arap sakızı ticareti 2021 yılında yüzde 7,3 artarak 363 milyon dolara çıktı.

Arap sakızı üretiminde Kuzey Amerika, Avrupa, Çin, Japonya, Orta Doğu ve Afrika öne çıkıyor.

Arap Sakızı ABD başta olmak üzere Fransa, Almanya, Birleşik Krallık, İtalya, İrlanda, İspanya, Rusya, Polonya, Meksika, Kanada, Çin, Hindistan, Japonya, Türkiye, Güney Kore, Tayland, Arjantin, Brezilya, Şili, Avustralya, Tayvan, Endonezya, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri gibi pek çok ülkeden talep görüyor.

2021’de en çok Arap sakızı ihraç eden ülkeler 147 milyon dolarla Fransa, 111 milyon dolarla Sudan, 19,5 milyon dolarla Çad, 17 milyon dolarla Almanya, 10 milyon dolarla Mali.

Bu dönemde en fazla Arap sakızı ithal eden ülkeler ise 60,9 milyon dolarla ABD, 58,7 milyon dolarla Fransa, 26,7 milyon dolarla Almanya, 24,2 milyon dolarla Hindistan ve 16,4 milyon dolarla Çin.

2020-2021 döneminde Arap sakızı ihracatını en fazla artıran ülkeler 9,84 milyon dolar artışla Fransa, 8,51 milyon dolar artışla Sudan, 2,99 milyon dolar artışla Çad, 2,02 milyon dolar artışla Mali, 1,95 milyon dolar artışla Almanya oldu.

Bu üründe 2020-2021 döneminde ithalatını en fazla artıran ülkeler ise 7,91 milyon dolar artışla ABD, 6,01 milyon dolar artışla Hindistan, 4,38 milyon dolar artışla Almanya, 4,05 milyon dolar artışla Çin, 2 milyon dolar artışla Kanada şeklinde tespit edildi.

Sudan Arap sakızının ihracatının ithalatından 111 milyon dolar daha fazla değer elde etti. Sudan’ı 88,6 milyon dolara Fransa, 19,5 milyon dolarla Çad, 9,96 milyon dolarla Mali, 2,92 milyon dolarla Mısır izledi.

- Talebin 2022’de 900 milyon dolara ulaşabileceği tahmin ediliyor.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Arap sakızı piyasasında talebin 2022’de yaklaşık 900 milyon dolara ulaşabileceği ön görülüyor. Piyasa talebinin 2032'ye kadar 1 milyar 800 milyon dolara kadar ulaşabileceği tahmin ediliyor.

Sektörün, yüzde 5,9 olan küresel yıllık bileşik büyüme oranının da 2032'ye kadar yüzde 7,2’ye ulaşması tahminler arasında. Özellikle, şekerleme, fırın, pastacılık, yiyecek-içecek sektörlerindeki taleplerden dolayı ABD ve Kanada’nın Arap sakızı talebi artışta. Kuzey Amerika'nın Arap sakızı piyasasındaki payı yüzde 30-35 arasında.

AB ise Arap sakızı piyasasında yüzde 40’ın üzerinde piyasa payına sahip. Bölgede, Arap sakızı piyasasını ilaç endüstrisi yönlendiriyor.

Asya’da özellikle Çin, Japonya, Hindistan, Avustralya gibi ülkelerdeki şekerleme ve pastacılık sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin talebiyle bu ürünün piyasası hızla büyüyor.

Ancak Sudan ve Somali gibi ülkelerdeki politik istikrarsızlıklar, küresel Arap sakızı üretimini tehlikeye sokuyor.

-Ticari faaliyetlerinde Arap sakızını en fazla kullanan şirketler

Arap sakızı küresel ticarette payı düşük olmasına karşın dünyanın dört bir yanından özellikle gıda, yiyecek içecek şirketlerinin ticari faaliyetleri kapsamında ilgi görüyor.

Bu kapsamda önde gelen şirketlerden biri Kerry Group.

Arap sakızının ana sağlayıcılığını üstlenen Kerry Group, Mayıs 2022’de 38 milyon avro yatırımla Güney Afrika’da gıda üretim tesisi kurmuştu. Merkezi İrlanda'da bulunan halka açık bir gıda şirketi olan Kerry Group Dublin ISEQ ve Londra borsalarında işlem görüyor.

Arap sakızı ticaretinde Fransa'dan Nexira ile Alland & Robert, Almanya'dan Norevo Germany, Birleşik Krallıktan Agrigum International, Avustralya'dan Hawkins Watts, Sudan'dan Afritec Ingredients, Elanan Trading, Alategahat Almtadeda, Nijerya'dan Dansa Food Processing ile Prodigy Investment NIG Limited şirketleri öne çıkıyor.