Sedat YILMAZ

Borsa İstanbul (BIST) 100 Endeksi’nin yurtdışı pay piyasalarından pozitif ayrışmasının arkasında mevcut konjonktür önemli rol oynuyor.

Gelişmiş ülkelerdeki borsaların yükselen enflasyon karşısında negatif yönlü dalgalanması, Rusya – Ukrayna savaşındaki belirsizlik, enerji fiyatlarında henüz yerine oturmayan seyir, tedarik zincirindeki kopukluğun devam etmesi, faiz, altın ve kripto parada istenilen getirilerin elde edilememesi, Borsa İstanbul’un yükselişini desteklerken yurtiçinde finans sektöründe bankaların 2022 yılı ilk çeyreğinde yüksek kâr beklentileri, finans dışı şirketlerin kârlılıklarını devam ettireceklerinin anlaşılması, reel faizin yüzde 47 seviyesinde olması ile Merkez Bankası’nın (TCMB) makro ihtiyati tedbirlerde volümü yükseltmesi ve son dönemde artan yurtiçi halka arzlar yatırımcıyı borsaya yönlendiriyor. Yabancı yatırımcının olmadığı borsada yerli yatırımcı Borsa İstanbul (BIST) 100 Endeksi’ne rekorlar kırdırıyor.

Borsanın yolu açık

Yurtdışı pay piyasaları yüksek enflasyonun borsalarda işlem gören şirket bilançolarını olumsuz etkileyeceği endişesiyle değer kaybediyor. Buna karşılık Borsa İstanbul, şirketlerin bilanço açıklama dönemine girmeleriyle başlayan kâr beklentileri ve önemli seviyede yabancının çekildiği piyasada yerli yatırımcıdaki risk iştahının artmasıyla yurtdışı piyasalardan pozitif ayrışarak seans içi ve kapanış olarak rekorlarını sürekli tazeliyor.

Borsa yatırımcısı, önceki hafta kâr realizasyonu yaşayan bankalara ait verileri BDDK’nın pozitif olarak açıklaması, bankalarda enflasyona göre düşük politika faizi sebebiyle fonlama maliyetlerindeki azalış ve TÜFE’ye endeksi borçlanma araçlarından elde ettikleri geliri de düşünerek bankacılık sektörüne yöneliyor.

Bankalarda bu yılın ilk çeyreğinde, 2021’in aynı dönemine göre yüzde 300, son çeyreğine göre yüzde 60, banka dışı sektörlerde yılın son çeyreğine göre yüzde 8’lik daralmaya karşılık bu çeyrekte yüzde 90’a varan kâr büyüme beklentisi, faizden kaçan yerli yatırımcı desteğiyle borsada momenti yükseltiyor.

Dünyadan pozitif ayrışıyor

Gelişmiş ülke borsalarındaki seyirde Rusya – Ukrayna savaşı, yükselen enflasyonlar, enerji ve gıda fiyatlarındaki dalgalanmanın yanında faizlerin daha agresif artırılacağına işaret eden ABD Merkez Bankası (FED) ve yeni ortaya çıkan kovid kısıtlamalarına karşı ekonominin destekleneceğine dair Çin cephesinden gelen açıklamalar etkili oluyor.

Küresel piyasalarda yükselen ve istikrar sağlayan tek borsa BIST 100… 23 Mart’ta 2183 puanı gördükten sonra ralliye geçen Borsa İstanbul, son haftalarda rekorlar kırarak 19 Nisan itibariyle puanını seans içi 2533 puana kadar taşıdı.

Borsa İstanbul geçen hafta yüzde 4,22 oranında arttı ve Nisan ayının ilk iki haftalık yükselişi yüzde 11.69’a ulaştı. BIST 100’de yıl başından bu yana artış ise yüzde 34.28 olarak gerçekleşti. 2533 direncini kırmaya çalışan Borsa Endeksi’nin bu hafta 2600’deki yeni direncini kırma noktasında hamle gösterebilir.

 Diğer gelişmiş ülke piyasa borsaları arasında bulunan Japon Nikkei endeksi 23 Mart’taki 231,6 puanlık seviyesini 19 Nisan itibariyle 210,5 puana düşürdü. Endekste kayıplar sürüyor. Çin Şangay Borsası da 23 Mart’taki 513’lük seviyesini koruyamadı ve 19 Nisan itibariyle 500,8’e indi.

ABD’li sanayi endeksi Dow Jones, 22 Mart’taki 34.807’lik seviyesini koruyamadı ve 19 Nisan itibariyle 34.604’e geriledi. Yine ABD’li S&P 500’ün, 23 Mart’taki 4456 puanı 19 Nisan itibariyle 4391’e geriledi. ABD teknoloji endeksi Nasdaq da 23 Mart’taki 14.447’lik seviyesini kaybetti ve 19 Nisan’da 13.896’ya düştü.

23 Mart’ta 7460 puanı gören İngiliz FTSE 100 endeksi ise 19 Nisan itibariyle 7575 seviyelerinde seyrediyor. Alman DAW da 23 Mart’taki 14283 puanlık seviyesini koruyamadı ve 19 Nisan itibariyle 14.066 seviyesinden işlem görüyor.

Daralmalar yatırımcının takibinde

Enerji, gıda ve emtia fiyatlarındaki yükseliş, tedarik zincirindeki sorunlar sebebiyle 2022 yılı itibariyle ülke ekonomilerinde daralmaların olacağına dair beklentiler yurtdışı pay piyasalarını olumsuz etkiliyor. ABD’li yatırım bankası JP Morgan’ın günden 4 milyon varil petrol ithal eden Avrupa’nın Rusya’dan petrol ithalatını azaltması durumunda brent petrolde varilin 185 dolara kadar çıkabileceğini öngördüğünü açıkladı.

Ekonomistler de petrol ithalatının azaltılması durumunda Rusya’dan alınan kömür de de sıkıntıların oluşabileceğine vurgu yapılıyor. Bu arada Rusya Avrupa’nın yanında Asya’ya da petrol ihracatını son bir hafta içinde yüzde 25 azalttı.

Petrol, doğalgaz, gıda ve emtia darlığı sebebiyle Uluslararası Para Fonu (IMF) ülkelerin büyümesiyle ilgili tahminlerini aşağı çekti. Nisan 2022 Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’na yayımlayan IMF, küresel büyüme tahminini yüzde 4,4’ten yüzde 3,6’ya çekerken 2022’de ABD için yüzde 4’ten yüzde 3,7’ye, Euro Bölgesi için tahminini yüzde 3,9’dan yüzde 2,8’e, Çin için yüzde 4,8’lik tahminini yüzde 4,4’e çekti.

Söz konusu düşüşlerin Rusya – Ukrayna savaşı kaynaklı olduğunu dile getiren IMF, bu yıl Rusya ekonomisinin yüzde 8,5, Ukrayna ekonomisinin ise yüzde 35 daralacağını açıkladı.

IMF Türkiye’nin de 2022 yılı için büyüme tahminini yüzde 3,3’ten yüzde 2,7’ye çekti. Yine IMF tahminine göre, Türkiye'de cari denge/GSYH oranı 2022’de eksi yüzde 5,7, 2023 yılında eksi yüzde 2 olacak.

IMF raporunda, mezkur savaşın büyümeyi azaltacağı, enflasyonları yükselteceğini, merkez bankalarının para politikalarını sıkılaştırmasıyla faiz oranlarının artmasının beklendiğini, birçok ülkenin ise savaşın ekonomileri üzerindeki etkisini yumuşatmak için fazla gücünün olmadığına vurgu yapıyor.

İhtiyati tedbirler piyasaya indi

Borsa İstanbul (BIST) 100 Endeksi’nin yönünü, şirket kâr tahminlerinin yanında yüzde 14 politika faizi ile yüzde 61 oranındaki tüketici enflasyonu arasındaki farktan oluşan yüzde 47’lik negatif reel faizler nedeniyle faizden kaçarak borsaya yönelen yerli yatırımcılar belirliyor.

Diğer taraftan Merkez Bankası (TCMB) ile birlikte ekonomi yönetiminin enflasyonun düşürülmesi ve fiyat istikrarının sağlanması doğrultusunda alınan tedbirler, borsa yatırımcısının risk iştihanı artırıyor. Son olarak dövize endeksli menkul satışlarda Türk Lirası ödeme zorunluluğunun getirilmesi ihtiyati tedbirlerin genele yayılacağını gösteriyor.

Resmi Gazete'de yayımlanan Hazine ve Maliye Bakanlığı tebliğine göre Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri ve sözleşme bedeli ve sözleşmeden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini Döviz cinsinden ya da dövize endeksli olarak kararlaştırabildikleri taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin TL cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunluluğu getirildi.

Diğer uygulama da kamu sözleşmelerinde gerçekleştirilecek. söz konusu kamu sözleşmelerinde döviz cinsi veya dövize endeksli ödeme yapılabilecek ve kabul edilebilecek. Buna göre kamu kurum ve kuruluşlarının veya Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin önceden sadece döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkünken yeni düzenleme ile söz konusu sözleşmelerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması, ödenmesi ve kabul edilmesi düzenlendi.

Türk Lirası’nın (TL) korunmasına yönelik alınan adımlar da başta Borsa İstanbul olmak üzere TL yatırım araçlarına yarıyor.

Yatırım araçları borsayı destekliyor

Krizlerin yatırım aracı altın, yurtdışında yükseliş anlamında fazla umut vermiyor. Rusya – Ukrayna savaşı, enflasyon, pandemi ve resesyona gidilen ortamda ons altın fiyatları 1990 – 2000 dolar bandında seyrediyor. Yatırımcının daha çok likit kalmayı yeğlediği ortamda altına olan rağbetin zayıf kalması yatırımcıyı nispeten borsaya yönlendiriyor.

Türkiye’de ise altın fiyatları dövizdeki stabilazasyona rağmen düğün sezonunun yaklaşması sarı madene talebi yükseltmesi bekleniyor. Halen 940 liradan işlem gören 24 gram külçe altının gram fiyatının yılsonu 1200 liraya çıkacağı tahminleri yapılıyor.

Bu arada kripto para piyasaları da altındaki hareket ve FED’in faiz kararıyla dalgalı seyir izliyor. 60 bin dolarlık eski günlerini arayan pazarın birincil parası Bitcoin 41.500 dolar seviyesinde yüzde 6’ya yakın primlenmeyle son birkaç günlük işlemlerde güçlenirken pazarın ikinci pazarı Ethereum da yüzde 5’lik primle 3.100 doları destek yapmak için çabalıyor. Kripto paranın yükselmesini ABD’de vergi dönemi olmasının da etkilediği tahminleri yapılıyor. FED’in Mayıs’ta 75 baz puanlık bir faiz artışı ve ABD 10 yıllık tahvillerindeki faizlerin yükselişi durumunda kripto paralarda kâr realizasyonunun başlayabileceğine vurgu yapılıyor ve bu durumun yine pay piyasalarına yarayacağı tahminleri yapılıyor.

2510,31 puandan pazartesi günkü kapanış sonunda işlem hacminin 47 milyar lirayı geçtiğinin altını çizen uzmanlar, hacimlerin yüksek olduğunu, bankacılık ve sanayi endekslerinde artışların bundan sonra da yatırımcının takibinde olacağını, yükselişlerin devam ederken alt kısımda 2500 ve 2485 destek noktalarının önem arzettiğini belirtiyor.

Borsadan yine rekorlar günü

Borsa İstanbul (BIST) 100 Endeksi yerli yatırımcının risk iştahıyla dün de rekorlarına devam etti. FED’den agresif faiz artış beklentisi Rusya – Ukrayna savaşında farklı bir safhaya geçilmesi, Çin’de koronavirüs gelişmeleriyle küresel piyasalarda risk iştahı gerilerken yurt içinde yatırımcının borsaya ilgisi BIST 100 endeksindeki trendi teknik olarak da yukarı çekiyor. Analistler, bugün Fed'in açıklanacak Bej kitap raporunun takip edileceğini bildirdiler.

Güne yüzde 0,55 değer kazanarak 2524,02 puanı gören endeksin artışında bankacılık endeksinin yüzde 0,65 ve holding endeksinin yüzde 0,55 yükselişi etkili oldu. Günün ilk yarısında da rekorlarını sürdüren BIST 100 endeksi rekorunu 2531,86’ya taşıdı. Daha gün ortasında işlem hacmi 22,6 milyar liraya ulaştı.

İlk yarıda bankacılık endeksi yüzde 0,69 ve holding endeksi yüzde 0,31 yükseldi. Sektör endeksleri arasında en fazla kazandıran yüzde 1,36 ile inşaat, en çok gerileyen ise yüzde 1,74 ile finansal kiralama, faktoring oldu.

Günün ikinci yarısında rekorlarını tazeleyen Borsa, en yüksek 2,533,33 puanı gördükten sonra günü yine rekorla 2519,24 puandan tamamladı. Önceki gün 42 milyar liralık işlem hacmine karşılık dün toplam işlem hacmi 54,9 milyar lira seviyesine yükseldi.

Gün sonunda bankacılık endeksi yüzde 1,33 değer kaybederken, holding endeksi yüzde 0,26 değer kazandı. Sektör endeksleri arasında en fazla kazandıran yüzde 2,66 ile ulaştırma, en çok gerileyen ise yüzde 2,81 ile finansal kiralama, faktoring oldu.

Analistler,  teknik açıdan BIST 100 endeksinde 2.550 seviyesinin direnç, 2.440 puanın destek olarak takip edileceğini kaydettiler.