Pandemi sürecinde kapanmalar nedeniyle istihdam kaybı yaşanmaması amacıyla hükümet tarafından uygulamaya alınan kısa çalışma ödeneğinden, tepe noktasında 3 milyondan fazla kişi yararlanmıştı. Şu anda uygulamadan yararlananların sayısı ise 1.3 milyon civarında.

Ancak kısa çalışma ödeneğinin 31 Mart itibarıyla sona ermesiyle birlikte, işten çıkarma yasağının da sürmesi nedeniyle yüzbinlerce çalışanın işverenler tarafından ücretsiz izne çıkarılması bekleniyor.

Koronavirüs vakalarının Mart ayında tekrar sert yükselişe geçmesinin ardından Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan önceki gün kabine toplantısından sonra yaptığı açıklamada, koronavirüs tedbirleri kapsamında bazı kısıtlamaların sıkılaştırıldığını açıklamıştı. Erdoğan bu kapsamda Ramazan ayında Türkiye genelinde lokanta kafelerin sadece paket servis yapacağına işaret etmişti.

Pandemi sürecinde kısa çalışma ödeneği ile hayatını idame ettirmeye çalışan yüzbinlerce kişiden biri de 37 yaşındaki aşçı Nuray. Soyadını vermek istemeyen Nuray, kısa çalışma ödeneği desteğini de kaybetmesi durumunda alacağı günlük 47.7 lira nakdi destek ile masraflarını nasıl karşılayacağı konusunda endişeli.

Kredi çeken ve internet üzerinden takı satarak aile bütçesini desteklemeye çalışan Nuray, "Bir yıldır kıyafet almadım. Çünkü faturalarımızı ödemeye ve kızımızın eğitim masraflarını karşılamaya odaklandık... Şimdi kısa çalışma desteği olmadan ödemelerimizi yapma gücümüz olmayacak" dedi.

Uzmanlara göre, özellikle en fazla istihdam kaybı olabilecek yeme-içme, eğlence ve hizmetler sektöründe kısa çalışma ödeneği desteğinin sürdürülmesine ihtiyaç var.

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi araştırmacısı Pınar Kaynak, "Pandemiden en çok etkilenen hizmetler sektörü, 718,000 kişilik bir istihdam kaybı var. Her restoran açılsa bile bir, bir buçuk hatta iki yıl istihdam kaybının sektörde geri kazanılacağını düşünmüyorum" dedi ve ekledi:

"İstihdamda görünüp fiilen iş başında olmayan yaklaşık 2 milyon kişi var, muhtemel kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izinde olanlar. Bunlar işten çıkarma yasağı ve kısa çalışma ödeneği desteği bitince geniş tanımlı işsiz olacaklar."

Özellikle pandemiden etkilenen sektörlerde kısa çalışma ödeneğinin yılsonuna kadar uzatılması gerektiğini belirten Kaynak, "Restoranlar, cafeler, barlar... insanlar bu işletmeler açılsa da salgın sebebiyle gitmeye korkacaklar. İstihdam kaybeden sektörler için ilave yardımlar yapılabilir. Özellikle hizmetler sektöründe, restoran, lokanta, eğlence sektörü yeme içme konaklama en fazla istihdam kaybı olan işletmeler" diye konuştu.

Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl ise şu anda restoran ve lokantaların %50-80 kapasiteye ulaştığını, alkollü mekanlar ve eğlence yerlerinde ise bu oranının %20-%50 arasında olduğunu söyledi.

Kısa çalışma ödeneğinin uzatılması taleplerinin sürdüğünü belirten Bingöl, "Şöyle bir açmaz olacak: Kısa çalışma kalkıyor, işten çıkarma yasağı ise duruyor. Restoranlar tam kapasiteye hala geçemediği için kısa çalışma ödeneği ile çalışan personeller var" dedi ve ekledi:

"Kısa çalışma uygulaması uzamazsa ücretsiz izne çıkarma seçeneğinden başka çare kalmıyor. Çalışanlar bu sefer çok daha düşük olan ücretsiz izin desteği ile idare etmek durumunda kalacak. Bizim sektörümüzde en az 300,000 kişinin bu şekilde etkileneceğini tahmin ediyoruz."

Türkiye'de dün 37,303 kişi ile salgının başlangıcından bu yana en yüksek sayıda yeni koronavirüs vakası tespit edildi.