Ses çıkmıyor yemeğini de büyülenmiş gibi istemsiz bir şekilde yiyor ama sorsanız herkes bu işten dertli. Aslında gençliği tanımlayan dijital alışkanlıklar günümüzde yaşlılığı da dönüştürüyor...

2019'da açıldığından beri, İngiltere’de Ulusal Oyun Bozuklukları Merkezi'nin kapılarından içeri başta gençler olmak üzere aileler akın etti. Ancak son zamanlarda, kamu tarafından finanse edilen klinik, oldukça farklı hastaları düzenli olarak kabul ediyor. Video oyunu bağımlılığı uzmanları şimdiye kadar 40 yaş üstü 67 kişiyi tedavi etti. Akıllı telefonunda oyunlara takıntılı olan en yaşlı kiş ise 72 yaşındaydı. Ülkemizde böyle bir merkez yok. Oysa, dijital teknolojinin gençler üzerindeki etkisi birçok ülkede ahlaki paniğe yakın bir hal aldı. Sosyal psikolog ve yazar Jonathan Haidt, çocukluğu akıllı telefonlar ve sosyal uygulamalar tarafından çalınan "endişeli bir nesil"den bahsediyor. Okullar, telefonların dolaplarda veya evde tutulmasını giderek daha fazla talep ediyor. "Akıllı Telefonsuz Çocukluk" gibi ebeveynlerin yönettiği gruplar, sosyal Medya perhizini savunuyor. Avustralya, Aralık ayında 16 yaş altı çocukların sosyal medyayı kullanmasını yasaklayacak.

Ancak farklı bir nesilde ekran başında geçirilen sürede daha az fark edilen bir patlama yaşanıyor. Dijital teknolojiye aşina olan günümüzün 60'lı yaşlarındaki bireyleri emekliliğe adım atarken, akıllı cihazlarda geçirilen zaman yaşlılar arasında hızla artıyor. Harvard Tıp Fakültesi'ne bağlı McLean Hastanesi Teknoloji ve Yaşlanma Laboratuvarı başkanı Ipsit Vahia, bazı yaşlı yetişkinlerin "gençlerin veya ergenlerin bazen yaptığı gibi, hayatlarını giderek daha fazla telefonlarıyla yaşadıklarını" söylüyor. Ergenlik yıllarını dönüştüren dijital alışkanlıklar artık yaşlılığa da yansıyor. Bazen de bu alışkanlıklar ebeveynlerin çocuklarını değil tersten yönlendirmeyle oluyor. Bu konuda gençler baba ve annelerinin beyin düzenini sağlamlaştırmak için dijital oyunları onlara tavsiye ediyor. 

Yaşlılar uzun zamandır televizyon izlemenin şampiyonudur. Boş zaman, hareketsizlik ve izolasyon, saatlerce televizyon başında vakit geçirmenin reçetesidir. Medya düzenleyicisi İngiliz Ofcom'a göre, geçen yıl İngiltere'de 75 yaş üstü kişiler günde beş buçuk saatten fazla televizyon yayını izlediler ; bu, 16-24 yaş aralığındakilerden beş saat daha fazla. RTÜK'ün araştırmasına göre, Türkiye'de 65 yaş üstü kişiler hafta içi günlük ortalama 4 saat 7 dakika (247 dakika) televizyon izliyor. 

Yaşlılar, dijital teknoloji konusunda geleneksel olarak geride kalmışlardır. On yıl önce, 65 yaş üstü Amerikalıların yalnızca beşte biri akıllı telefona sahipti. Bu durum ülkemizde Maşallah daha olumlu olarak farklı değişiyor. Çoğu orta yaştan beri internet kullanan yeni emekliler, dijital cihazları en çok benimseyenler arasında yer alıyor. Bir araştırma şirketi olan gwı'nin yedi ülkeyi kapsayan anketine göre, 65 yaş üstü kişilerin tablet, akıllı TV, e-kitap okuyucu ve masaüstü ve dizüstü bilgisayar sahibi olma olasılığı 25 yaş altındakilere göre daha yüksek

Teknoloji şirketleri, eski modellerin büyüyen bir pazar olduğunu tespit etti. Apple, işitme cihazı olarak da kullanılabilen kulaklıklar ve kullanıcı düştüğünde elektrokardiyogram çekebilen veya ambulans çağırabilen saatler üretiyor. (Kısmen bunun bir sonucu olarak, 65 yaş üstü kişilerin %17'si artık akıllı saate sahip.)

Dijital cihaz sahipliği yaygınlaştıkça, yaşlıların ekran başında geçirdiği süre artıyor. Telefon ve tabletler, diğer medya araçlarına harcanan süreyi karşılamak yerine günlük toplam süreye ekleniyor gibi görünüyor. 

Yaşlılar, ergenlerin ekran başında geçirdiği zamanı düzenleyen sosyal bariyerlerden de yoksun. Gün içinde öğretmenler ergenlerin telefon kullanımını denetlerken, akşamları ebeveynler dırdır ediyor. Buna karşılık, yaşlılar kendi işlerinin patronu; ihtiyaç duyduklarında onları yönlendirecek kimse olmayabilir. İngiltere'deki oyun kliniğini yöneten Henrietta Bowden-Jones, "Yaşlıların etrafında bazen kimse olmuyor veya olsa bile kimse bilgisayarlarında ne yaptıklarını gerçekten fark etmiyor," diyor. Türkiye'de internet bağımlılık oranı %13 olarak saptanmıştır. Bölgeler incelendiğinde; Ege ve İç Anadolu bölgesi %17, Karadeniz %14, Marmara %13, Akdeniz %11, Doğu Anadolu %5 ve Güneydoğu Anadolu %3 oranlarında internet bağımlılığı saptanmış. 2025 yılı itibarıyla Türkiye'de 58.5 milyon sosyal medya kullanıcı kimliği tespit edilmiş durumda. Bu sayı, ülke nüfusunun %66.7'sine karşılık geliyor. Yani her 3 kişiden 2'si, sosyal medya platformlarında aktif.

Yaşlıların dijital teknolojiye olan ilgisi azalma belirtisi göstermiyor.